Οι Κυπριακές ποικιλίες!

Οι αυτόχθονες ποικιλίες είναι κατά την άποψη μου το ‘γερό χαρτί’ του Κυπριακού αμπελώνα και αυτό που θα φέρει την χώρα στις ‘top’ οινικές περιοχές του κόσμου. Αυτά που ήθελα να γράψω στο προηγούμενο κείμενο για τα Κυπριακά κρασιά, με αφορμή το πρόσφατο ταξίδι μου στην Κύπρο, ήταν τόσα πολλά που δεν χώρεσαν οι ποικιλίες. Αξίζει όμως να  αφιερώσουμε ένα κείμενο αποκλειστικά για τις Κυπριακές ποικιλίες. Αυτή την στιγμή καλλιεργούνται περίπου 15 αυτόχθονες ποικιλίες, κάποιες από αυτές σε πολύ μικρό ποσοστό ακόμα και κάποιες από αυτές έχουν αρχίσει να δείχνουν την δυναμική τους. Ας τις γνωρίσουμε λοιπόν!

Λευκές

Ξυνιστέρι

Το Ξυνιστέρι (με 2159ha) καλύπτει ποσοστό μεγαλύτερο από το 20 % του Κυπριακού αμπελώνα και αποτελεί το πιο πολυφυτεμένο λευκό σταφύλι. Πριν από 10 χρόνια σε αντίστοιχο ταξίδι στην Κύπρο δεν είχα καταφέρει να το προσδιορίσω και να μπορώ να μιλήσω για τυπικά αρώματα. Οι παραγωγοί έχουν ‘πάει’ πολλά χιλιόμετρα μακριά την ποικιλία. Αν και υπάρχουν διαφορές ανάλογα με την περιοχή και το υψόμετρο, μπορώ να πω ότι τα ποικιλιακά αρώματα της ποικιλίας είναι τα πυρηνόκαρπα φρούτα, τα εσπεριδοειδή μαζί με κάποιες ανθικές και βοτανικές νύξεις αλλά και με ορυκτά στοιχεία σε κάποιες εκφράσεις και κυρίως σε κρασιά από τα υψηλότερα υψόμετρα. Στο στόμα εμφανίζει συνήθως μέτρια οξύτητα, λιπαρότητα και νοστιμάδα. Κάποια κρασιά ωριμάζουν σε δρύινα βαρέλια. Έχοντας δοκιμάσει παλιές χρονιές από το οινοποιείο Κυπερούντας και το Έζουσα μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι το Ξυνιστέρι έχει δυνατότητες εξέλιξης στην φιάλη (τουλάχιστον 5 χρόνια). Τα Ξυνιστέρια από το οινοποιείο Κυπερούντας, Τσιάκκα, Ζαμπάρτα, Έζουσα, Βασιλικό οινοποιείο, Βουνί Παναγιά και Εκφράσεις Βασιλιάδη είναι μόνο κάποια από αυτά που αξίζουν την προσοχή μας.

Πρωμάρα

Το όνομα Πρωμάρα (13ha) μάλλον προδίδει την πρωιμότητα της ποικιλίας. Είναι πολύ σπάνιο (ακόμα) σταφύλι, που δείχνει όμως να έχει μεγάλες δταντότητες. Τα αρώματα της παραπέμπουν σε εξωτικά και πυρηνόκαρπα φρούτα, βότανα αλλά και ορυκτά στοιχεία, η οξύτητα εμφανίζεται ισορροπημένη, ενώ φαίνεται να επωφελείται από την ωρίμαση σε δρυ. Το οινοποιείο Βουνί Παναγιάς πειραματίζεται έντονα με αυτή την ποικιλία.

Μωροκανέλλα

Η Μωροκανέλλα (9ha) ήταν μία πολύ ευχάριστη έκπληξη σε αυτό το ταξίδι! Δοκιμάσαμε τυφλά την Μωροκανέλλα από το Βασιλικό οινοποιείο στο εστιατόριο Πραλίνα στην Λευκωσία και ξανά την επόμενη ημέρα στο οινοποιείο. Πριν από κάποιους μήνες είχα δοκιμάσει την Μωροκανέλλα από το Κτήμα Γερόλεμο και την είχα ξεχωρίσει σαν ποικιλία. Την ξεχώρισα και σε αυτό το ταξίδι. Μου θύμισε κάτι μεταξύ Viognier και Βιδιανού. Γλυκά αρώματα πυρηνόκαρπων φρούτων, φλούδες εσπεριδοειδών, αμύγδαλο και λευκά λουλούδια, μέτριο προς γεμάτο σώμα, λιπαρότητα και ισορροπημένη οξύτητα είναι τα χαρακτηριστικά της που ξεχωρίζουν. Αν και είναι μία πολύ δύσκολη στην καλλιέργεια ποικιλία, βάζει κατά την γνώμη μου υποψηφιότητα για το ‘next big think’ της Κύπρου. Το Γερόλεμο, το Βασιλικό οινοποιείο και το Αής Αμπέλης είναι τρία οινοποιεία που επενδύουν σε αυτή την ποικιλία.

Σπούρτικο

Το Σπούρτικο (13ha) είναι ακόμα μία σπάνια λευκή ποικιλία που παίρνει το όνομα της από το ‘σπουρτίζω’ που σημαίνει εκρήγνυμαι/σπάζω, καθώς η φλούδα της είναι λεπτή και σπάει εύκολα. Εμφανίζει αρώματα εσπεριδοειδών μαζί με φυτικές και ορυκτές νότες, χαμηλό αλκοόλ και ελαφρύ σώμα. Ο Φικάρδος, ο Κολλιός και το Βουνί Παναγιάς πειραματίζονται με αυτό το σταφύλι και μάλλον δούμε πολύ ωραία αποτελέσματα σε λίγα χρόνια.

Ερυθρές

Μαύρο

Η πιο πολυφυτεμένη Κυπριακή ποικιλία, με 3000 ha και μία από τις δύο που συμμετέχει στην παραγωγή της φημισμένης Κουμανταρίας. Εκτός αυτά τα γλυκά ενισχυμένα κρασιά, δίνει ροζέ κρασιά με αρώματα κερασιών και φράουλας, ελαφριά ερυθρά με κόκκινα και μαύρα φρούτα, ενώ το επίπεδο των τανινών και του χρώματος κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. 

Μαραθεύτικο

Το Μαραθεύτικο με 180 ha (συχνά καλείται και Βαμβακάδα, λόγω του χνουδιού που έχει το φύλλο της) είναι μία ποικιλία ‘πασπαρτού’ που μπορεί να δώσει ωραία δροσερά ροζέ κρασιά με αρώματα κόκκινων φρούτων και τριαντάφυλλου, φρέσκα ερυθρά με ζωηρά φρουτώδη αρώματα αλλά και ισορροπημένα ερυθρά με αρώματα κόκκινων φρούτων, βοτάνων, δαμάσκηνου, σοκολάτας και βιολέτας που θα μπορούσαν να εξελιχθούν για περισσότερα από 5 χρόνια. Τις τανίνες του θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε στρογγυλές. Σχεδόν όλοι οι παραγωγοί της Κύπρου, οινοποιούν την ποικιλία, τόσο σε μονοποικιλιακά κρασιά όσο και σε χαρμάνια. Ο Φικάρδος, το Εζούσα, ο Τσιάκκας, ο Μακκάς, ο Βλασσίδης και ο Ζαμπάρτας δημιουργούν πολύ ωραία κρασιά από Μαραθεύτικο.

Γιαννούδι

Το Γιαννούδι με μόλις 17ha αμπελώνων είναι από τις πιο σπάνιες ερυθρές ποικιλίες αλλά ταυτόχρονα πολλά υποσχόμενη. Δίνει κρασιά με υψηλά επίπεδα χρώματος, καλή τανική δοκιμή, με αρώματα βοτάνων και άγριων σκούρων φρούτων. Θα μπορούσε να είναι ένα ‘εργαλείο’ στα χέρια των παραγωγών καθώς δείχνει ότι μπορεί να δώσει τόσο ελαφριά και φρέσκα κρασιά όσο πλούσια και συμπυκνωμένα παραδείγματα. Τα οινοποιεία Τσιάκκας, Γερόλεμο και Βουνί Παναγιάς μας έχουν ήδη δείξει πολύ ωραία δείγματα της ποικιλίας.

Όφθαλμο

Μία ερυθρή ποικιλία που καλύπτει περίπου 78ha, της οποίας όμως οι φυτεύσεις σταδιακά μειώνονται. Είναι σταφύλι που δίνει απαλά σε χρώμα, μαλακά και ελαφριά ερυθρά κρασιά με μέτρια επίπεδα οξύτητας, γι’ αυτό και την συναντάμε κυρίως σε χαρμάνια με άλλες ποικιλίες παρόλο που το αρωματικό προφίλ είναι ζωηρό με έντονα αρώματα σκούρων φρούτων. Το Nelion (από όπου έρχεται και το μοναδικό – μάλλον- μονοποικιλιακό κρασί), το Kamantarena και ο Kollios είναι ανάμεσα στα οινοποιεία που την χρησιμοποιούν.

Διεθνείς ποικιλίες

Για να μην αδικήσω τις διεθνείς ποικιλίες που έχουν και αυτές μερίδιο στην ανάπτυξη του Κυπριακού αμπελώνα όπως και στην Ελλάδα, θα πρέπει να πω ότι από τις λευκές παρουσία έχουν το Sauvignon Blanc, το Chardonnay και το Viognier. Από τις ερυθρές ποικιλίες ξεχωρίζει το Syrah που δείχνει να εκφράζεται αρκετά καλά, το Grenache αλλά και το Cabernet Sauvignon, του οποίου την παρουσία σε σχέση με αντίστοιχο ταξίδι 10 χρόνια πριν την ‘ένιωσα’ μικρότερη.