πληροφορίες, φωτογραφίες για τις κυριότερες οινοπαραγωγικές περιοχές στην ελλάδα, τα πιο σημαντικά στυλ κρασιών που παράγονται, οι κυριότερες ποικιλίες, οι σημανικότεροι παραγωγοί-οινοπειοί, ζώνες προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης και προστετευόμενης γεωγραφικής ένδειξης. ΠΟΠ και ΠΓΕ

Δυτική Μακεδονία

Η Δυτική Μακεδονία καλύπτει τις περιοχές της Καστοριάς, της Φλώρινας των Γρεβενών και της Κοζάνης. Σημαντικότερη από αυτές της περιοχές είναι η Φλώρινα που διαθέτει την ζώνη Π.Ο.Π. Αμύνταιο ενώ ακολουθεί η Κοζάνη όπου παράγονται πολλά αξιόλογα κρασιά.

Πάρος

Ο αμπελώνας της Πάρου που έχει τις ρίζες του πολύ βαθιά, από την εποχή του Κυκλαδίτικου Πολιτισμού είναι ο δεύτερος σημαντικότερος από τα νησιά των Κυκλάδων μετά την Σαντορίνη. Αποτελείται από φυτά μεγάλης ηλικίας το μεγαλύτερο μέρος των οποίων βρίσκονται διάσπαρτα στις πλαγιές του βουνού Προφήτης Ηλίας, στο κέντρο της Πάρου. Η τουριστική ανάπτυξη που παρουσιάζει το νησί έχει περιορίσει σημαντικά την έκταση του αμπελώνα, καταλαμβάνοντας μόλις 600 εκτάρια. Η έκταση αυτή είναι φυτεμένη κυρίως με δύο ποικιλίες, την λευκή Μονεμβασιά και την ερυθρή Μανδηλαριά.

Η Πάρος διαθέτει δύο ζώνες Π.Ο.Π., την Π.Ο.Π. Πάρος όπου παράγονται ξηρά λευκά και κόκκινα κρασιά από την Μονεμβασιά και την Μανδηλαριά και την Π.Ο.Π Malvazia-Πάρος από Μονεμβασιά και Ασύρτικ ο.

Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούνται, εκτός από αυτές που συμμετέχουν στους ΠΟΠ οίνους είναι οι λευκές Αηδάνι Άσπρο, Σαββατιανό, Μαλαγουζιά, και Ροδίτης και οι ερυθρές Αηδάνι Μαύρο και Βάφτρα. Το νησί διαθέτει την Π.Γ.Ε. Θαψανά, ενώ τα κρασιά μπορούν να φέρουν και τις γενικές Π.Γ.Ε. Κυκλάδες και Π.Γ.Ε. Αιγαίο Πέλαγος.

Σαντορίνη

Η Σαντορίνη, ή αλλιώς Θήρα, βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του συμπλέγματος των Κυκλάδων. Το νησί έχει σημαδευτεί από την έκρηξη του ηφαιστείου πριν από 3500 χρόνια. Στο ιδιαίτερο αυτό οικοσύστημα που δημιουργήθηκε, αναπτύσσεται ένας από τους αρχαιότερους και ομορφότερους αμπελώνες του κόσμου. Πρόκειται για έναν από τους λιγοστούς αμπελώνες παγκοσμίως που δεν χτυπήθηκε από την φυλλοξήρα, λόγω της ηφαιστειακής σύστασης του εδάφους. Τα αμπέλια, εκτείνονται σε όλο το νησί, τα περισσότερα όμως βρίσκονται στο κεντρικό και νότιο τμήμα. Διαμορφώνονται σε σχήμα καλαθιών (κουλούρες ή αμπελιές όπως καλούνται), μέσα στα οποία τα σταφύλια προστατεύονται από τον ήλιο και τα μελτέμια. Ο αμπελώνας καταλαμβάνει έκταση περίπου 1400 εκταρίων, ξεκινώντας από την θάλασσα και φτάνει έως 300 μέτρα υψόμετρο.

Όπως σε όλα τα νησιά της Ελλάδας, η Σαντορίνη διαθέτει πολλές γηγενείς ποικιλίες, αρκετές εκ των οποίων απειλούνται με εξαφάνιση. Οι λευκές ποικιλίες καλύπτουν το 80% του αμπελώνα. Η σημαντικότερη ποικιλία είναι το χαρισματικό Ασύρτικο, ίσως η καλύτερη Ελληνική λευκή ποικιλία, καταλαμβάνοντας έκταση περίπου 950 εκταρίων, που σε συνδυασμό με την ηφαιστειακή σύνθεση του εδάφους δίνει εξαιρετικά κρασιά παγκοσμίου κλάσης. Άλλες λευκές ποικιλίες που συναντάμε στο νησί είναι το Αιδάνι και το Αθήρι.

Αν και τα πιο διάσημα κρασιά της Σαντορίνης είναι λευκά, ωστόσο ένα μικρό μέρος του αμπελώνα καλύπτεται από ερυθρές ποικιλίες. Η Μανδηλαριά, που συναντάται σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, χρησιμοποιείται για την παραγωγή ξηρών και γλυκών ροζέ κρασιών αλλά και κάποιων ξηρών ερυθρών οίνων. Το Mezzo είναι ένα γλυκό κόκκινο κρασί που παράγεται από την Μανδηλαριά και παλαιώνει για τουλάχιστον ένα χρόνο σε δρύινα βαρέλια.

Η ερυθρή γηγενής ποικιλία που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρων τα τελευταία χρόνια είναι το Μαυροτράγανο, που μετά από πολλούς πειραματισμούς που πραγματοποίησαν οι παραγωγοί του νησιού, έχει δώσει εξαιρετικά κρασιά έχοντας κερδίσει διθυραμβικά σχόλια από Έλληνες και ξένους επαγγελματίες. Τα κρασιά που παράγονται έχουν έντονο χρώμα, πολύπλοκα και έντονα αρώματα μαύρων φρούτων, σοκολάτας, βοτάνων και γης με υψηλό επίπεδο τανινών και δυνατότητα παλαίωσης.

Άλλες γηγενείς ποικιλίες που συναντάμε στην Θήρα, σε πολύ μικρές ποσότητες όμως, είναι η λευκή Γαιδουριά και η ερυθρή Βουδόματο. Οι διεθνείς ποικιλίες στην Σαντορίνη είναι ελάσσονος σημασίας.

Το νησί διαθέτει την Π.Ο.Π. Σαντορίνη όπου παράγονται λευκά ξηρά κρασιά κυρίως από Ασύρτικο, αλλά μπορούν να συμμετέχουν και οι ποικιλίες Αθήρι και Αιδάνι, καθώς και γλυκά κρασιά που λέγονται Vinsanto. Το παραδοσιακό λευκό, υψηλόβαθμο κρασί, Νυχτέρι, μπορεί να φέρει και αυτό την ένδειξη Π.Ο.Π. Τα κρασιά που δεν μπορούν να φέρουν την ένδειξη Π.Ο.Π μπορούν να κατατάσσονται ως Π.Γ.Ε. Κυκλάδες εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις.

Ηράκλειο

Ο νομός Ηρακλείου είναι η πιο σημαντικός νομός της Κρήτης από πλευράς παραγωγής αλλά και αριθμού οινοπαραγωγών. Οι πιο σημαντικές περιοχές είναι τα Πεζά και οι Αρχάνες που βρίσκονται ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και οι Δαφνές στα δυτικά.

Η πιο ευρέως διαδεδομένη ποικιλία είναι η λευκή ποικιλία Βηλάνα. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια για την αναβίωση ξεχασμένων γηγενών ποικιλιών με πολύ καλά αποτέλεσμα όπως οι λευκές Δαφνί, Βιδιανό και Πλυτό. Το Βιδιανό είναι ίσως η ποικιλία που έχει ξεχωρίσει από αυτές τις τρεις δίνοντας τα καλύτερα κρασιά με αποτέλεσμα οι φυτεύσεις του συνεχώς να αυξάνονται. Τον χάρτη των ελληνικών λευκών ποικιλιών συμπληρώνει το Ασύρτικο, η Malvasia di Candia, η Malvasia Aromatica, το Θραψαθήρι και το Αθήρι. Οι ερυθρές ποικιλίες που κυριαρχούν είναι το Κοτσιφάλι, η Μανδηλαριά και το Λιάτικο. Εκτός από τις γηγενείς ποικιλίες καλλιεργούνται και πολλές λευκές και ερυθρές διεθνείς ποικιλίες όπως οι λευκές Sauvignon Blanc και Chardonnay και οι ερυθρές Syrah, Merlot και Cabernet Sauvignon. Το Syrah προτιμάται ιδιαίτερα από τους παραγωγούς και το συναντάμε πολύ συχνά σε χαρμάνια με το Κοτσιφάλι.

Ο νομός διαθέτει τις πέντε από τις επτά ζώνες ΠΟΠ της Κρήτης, τις Π.Ο.Π. Αρχάνες, Π.Ο.Π. Δαφνές, Π.Ο.Π. Πεζά, Π.Ο.Π Χάνδακας-Candia και Π.Ο.Π. Malvasia Χάνδακας-Candia.

Λασίθι

Το Λασίθι είναι η μικρότερη περιφέρεια της Κρήτης από πλευράς καλλιεργήσιμης έκτασης. Οι περισσότεροι αμπελώνες βρίσκονται στην ανατολική πλευρά, στους πρόποδες του Όρους Ορνό, στην περιοχή της Σητείας και της Λεύκης. Μικρότερες εκτάσεις συναντάμε στα βόρεια του νομού στην περιοχή Μακρυγιαλού.

Καλλιεργούνται κυρίως οι λευκές ποικιλίες Βηλάνα, Ασύρτικο και Θραψαθήρι και σε μικρότερη έκταση το Αθήρι, το Μοσχάτο Σπίνας και το Βιδιανό και οι ερυθρές Μανδηλαριά και Λιάτικο ενώ υπάρχουν και κάποιες φυτεύσεις με διεθνείς ποικιλίες όπως οι λευκές Ugni Blanc και Chardonnay και οι ερυθρές Merlot, Cabernet Sauvignon και Syrah. Παράγονται τόσο χαρμάνια όσο και μονοποικιλιακά κρασιά. Η περιοχή έχει μακρά παράδοση στην παραγωγή γλυκών κρασιών, κυρίως από Λιάτικο.

Περιλαμβάνει δύο από τις επτά ζώνες Π.Ο.Π. του νησιού, τις Π.Ο.Π. Σητεία και Π.Ο.Π. Malvasia-Σητείας και την Π.Γ.Ε. Λασίθι.

Ρέθυμνο

Τα περισσότερα αμπέλια του νομού Ρεθύμνου, στο δυτικό τμήμα της Κρήτης, βρίσκονται στις περιοχές Αρκαδίου και Μυλοποτάμου. Τα ποιοτικότερα όμως κρασιά έρχονται από τις περιοχές Γεροποτάμου και Φοίνικα. Η ιστορία του εμφιαλωμένου κρασιού είναι πολύ πρόσφατη. Παράγονται τα λιγότερα εμφιαλωμένα κρασιά από όλους τους νομούς της Κρήτης. Η εικόνα παρόλα αυτά αρχίζει να αλλάζει και να σημειώνεται σημαντική οινική ανάπτυξη.

Οι ποικιλίες που συναντάμε περισσότερο είναι οι λευκές Βιδιανό, Βηλάνα, Μοσχάτο Σπίνας και Θραψαθήρι και οι ερυθρές Κοτσιφάλι, Λιάτικο, Μανδηλαριά, Cabernet Sauvignon και Syrah. Η περιοχή διαθέτει την Π.Γ.Ε. Ρέθυμνο που θεσπίστηκε μόλις το 2010.

Χανιά

Τα αμπέλια στο νομό Χανίων, που παρουσιάζει έντονη οινική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, βρίσκονται κυρίως στο βόρειο και κεντρικό τμήμα του νομού. Καλλιεργούνται τόσο ελληνικές όσο και διεθνείς ποικιλίες. Οι κυριότερες λευκές είναι οι Βηλάνα, Βιδιανό και Malvasia και οι ερυθρές Ρωμέικο, Κοτσιφάλι, Syrah, Grenache Rouge, Mourvedre και Cabernet Sauvignon.

Στην περιοχή παράγεται ο Μαρουβάς από την ποικιλία Ρωμέικο. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό κρασί με υψηλό αλκοόλ, που ωριμάζει για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε μεγάλα δρύινα βαρέλια αποκτώντας οξειδωτικό χαρακτήρα. Τα κρασιά αυτά καταναλώνονται σε τοπικό επίπεδο.

Η περιοχή διαθέτει δύο Π.Γ.Ε. την Π.Γ.Ε. Χανιά που περιλαμβάνει όλο τον νομό και την Π.Γ.Ε. Κίσσαμος.

Σάμος

Η Σάμος, νησί στο βόρειο Αιγαίο, είναι φημισμένη για την παραγωγή εξαιρετικών γλυκών κρασιών Π.Ο.Π. Σάμος. Στους αμφιθεατρικούς αμπελώνες, στις πλαγιές του όρους Άμπελος, εξέχουσα θέση κατέχει η ποικιλία Μοσχάτο Άσπρο η οποία καταλαμβάνει το 97% από τα 1600 εκτάρια του νησιού. Η παραγωγή αυτή χρησιμοποιείται κυρίως για την παραγωγή του περίφημου σαμιώτικου γλυκού οίνου. Το υπόλοιπο μέρος του αμπελώνα καλύπτεται κυρίως από τις ερυθρές ποικιλίες Ρητινό και Φωκιανό. Οι περισσότεροι αμπελώνες βρίσκονται στο βόρειο τμήμα του νησιού, σε υψόμετρο που φτάνει τα 900 μέτρα.

Ο μοναδικός παραγωγός του νησιού είναι η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου που συγκαταλέγεται στους πιο αξιόλογους οινοποιητικούς συνεταιρισμούς παγκοσμίως, με τα κρασιά που παράγει να είναι παγκοσμίως γνωστά. Το 80% της παραγωγής (παράγονται περίπου 7.000 τόνοι κρασί) εξάγεται, με την Γαλλία να απορροφά το 60% της συνολικής παραγωγής.

Τα λευκά ξηρά κρασιά που παράγονται από Μοσχάτο Άσπρα φέρουν την ένδειξη ΠΓΕ Πλαγιές Αμπέλου και πρόκειται για ελαφριά, ευχάριστα, φρουτώδη κρασιά που πρέπει να καταναλώνονται φρέσκα.

Ρόδος

Η Ρόδος, λόγω της θέσης της, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην είσοδο της αμπέλου από την Ανατολή και στη συνέχεια στη διάδοση της στον ελληνικό χώρο. Η φυλλοξήρα έχει εμφανιστεί στη Ρόδο, αλλά η σύσταση των εδαφών δεν της επέτρεψε να επεκταθεί και να καταστρέψει ολοκληρωτικά τον αμπελώνα του νησιού.

Το μεγαλύτερο μέρος των αμπελώνων βρίσκονται γύρω από το όρος Αττάβυρος, σε υψόμετρα που φτάνουν τα 800μ. Κυριαρχούν η λευκή ποικιλία Αθήρι κα η ερυθρή Αμοργιανό, όπως καλείται τοπικά η Μανδηλαριά.

Η Ρόδος διαθέτει δύο ζώνες Π.Ο.Π..Την Π.Ο.Π Ρόδος όπου για τα λευκά κρασιά χρησιμοποιούνται οι ποικιλίες Αθήρι, Ασύρτικο και Μαλαγουζιά και για τα ροζέ και κόκκινα η Μανδηλαριά και το Μαυροθήρικο και την Π.Ο.Π. Μοσχάτος Ρόδου όπου παράγονται λευκά γλυκά κρασιά από Μοσχάτο Άσπρο και Μοσχάτο Τράνι.

Εκτός από τις γηγενείς ποικιλίες καλλιεργούνται και διεθνείς όπως οι Cabernet Sauvignon, Syrah και Merlot. Τα κρασιά αυτά μπορούν να φέρουν την ένδειξη Π.Γ.Ε. Δωδεκάνησος εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις. Αξιοσημείωτη είναι η παραγωγή αφρωδών οίνων κυρίως από Αθήρι ενώ για τα ροζέ αφρώδη κρασιά χρησιμοποιείται και η Μανδηλαριά. Η Ρόδος παρήγαγε τα πρώτα αφρώδη ελληνικά κρασιά και για πολλά χρόνια ήταν κύρια πηγή τέτοιων κρασιών στην Ελλάδα με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της Cair.

Λήμνος

Στον αμπελώνα της Λήμνου, όπου θεωρείται ο δεύτερος σημαντικότερος μετά της Σάμου των νησιών του Βορείου Αιγαίου, καλλιεργούνται περίπου 700 εκτάρια. Λόγω του χαμηλού υψόμετρου και των ευνοϊκών κλιματικών συνθηκών, μεγάλο ποσοστό των αμπελιών της καλλιεργούνται σύμφωνα με τα πρότυπα της βιολογικής καλλιέργειας.

Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, η ποικιλία που κυριαρχούσε ήταν η ερυθρή, Λημνιό, ή όπως συνηθίζεται να καλείται τοπικά, Καλαμπάκι. Σήμερα όμως η εικόνα έχει αντιστραφεί πλήρως με την λευκή ποικιλία Μοσχάτο Αλεξανδρείας να καταλαμβάνει περίπου το 90 % της καλλιεργήσιμης έκτασης αμπελιών του νησιού. Από αυτές τις δύο ποικιλίες παράγονται τόσο λευκά, ροζέ και ερυθρά κρασιά, όσο και γλυκά λευκά και ερυθρά κρασιά, με τα λευκά να κυριαρχούν.

Το νησί διαθέτει δύο ζώνες Π.Ο.Π. την Π.Ο.Π. Λήμνος όπου παράγονται λευκά και ερυθρά κρασιά από τις δύο προαναφερθείσες ποικιλίες και η Π.Ο.Π. Μοσχάτος Λήμνου όπου παράγονται γλυκά κρασιά από μοσχάτο Αλεξανδρείας. Τα κρασιά που δεν ανήκουν στην κατηγορία αυτή μπορούν να φέρουν την ένδειξη Π.Γ.Ε. Αιγαίο πέλαγος εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και αφρώδη κρασιά από Μοσχάτο Αλεξανδρείας.