περιγραφές και πληροφορίες για όλες τις γηγενείς, ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες σταφυκλιών που συναντάμε στον ελληνικό αμπελώνα
Το Μοσχόμαυρο είναι μια ερυθρή ποικιλία που καλλειεργείται κυρίως στην Μακεδονία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Κοζάνης. Δίνει ελαφριά κόκκινα κρασιά, με μέτριας έντασης χρώμα, δροσερή οξύτητα, μαλακές τανίνες και ευχάριστα αρώματα που θυμίζουν μοσχάτο, κόκκινα φρούτα και γλυκά μπαχαρικά. Συνήθως αναμιγνύεται μέ άλλες ποικιλίες, όπως το Ξινόμαυρο.
Το Πλυτό είναι λευκή ποικιλία που καλλιεργείται στην Κρήτη και κυρίως στην περιοχή του Ηρακλείου ενώ υπάρχουν και κάποιες φυτέυσεις στην ανατολική Κρήτη. Μπαίνει δυναμικά στον αμπελουργικό χάρτη του νησιού καλλιεργούμενη κυρίως από τους παραγωγούς που δραστηριοποιούνται στο Ηράκλειο.
Δίνει κρασιά με υψηλό αλκοολικό βαθμό, μέτρια οξύτητα και ευχάριστα αρώματα φρούτων, κυρίως εσπεριδοειδών. Πολύ συχνά συναντάται σε χαρμάνι με άλλες τοπικές ποικιλίες.
Ο Ροδίτης είναι μια ερυθρωπή ποικιλία όπου κυριαρχεί στην περιοχή της Αχαΐας αλλά απαντάται σε όλη την Ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι από τις παλαιότερες και πιο πολυφυτεμένες ποικιλίες. Το όνομα της προέρχεται από το ερυθρωπό χρώμα που αποκτά όταν ωριμάσει. Αν και πρόκειται για ερυθρωπή ποικιλία, ωστόσο παράγει λευκά κρασιά. Την συναντάμε με αρκετά διαφορετικά ονόματα, όπως Αλεπού και Τουρκοπούλα, με τα καλύτερα κρασιά να προέρχονται από τον Ροδίτη Αλεπού.
Οι καλύτεροι Ροδίτες που προέρχονται από αμπελώνες χαμηλών στρεμματικών αποδόσεων και σε σχετικά υψηλό υψόμετρο, εμφανίζουν μέτριο σώμα, μέτριο επίπεδο αλκοόλης, ζωηρή οξύτητα και αρώματα εσπεριδοειδών, μήλων, πεπονιού αλλά και ορυκτών. Τα περισσότερα κρασιά είναι κρασιά ΄δεξαμενής΄ δεν έχουν δηλαδή ωριμάσει σε κάποιο στάδιο της παραγωγής τους σε δρύινα βαρέλια. Πολλές φορές ο Ροδίτης αναμιγνύεται με άλλες ποικιλίες όπως το Σαββατιανό και το Μοσχοφίλερο αλλά και με κάποιες ερυθρές για την παραγωγή ροζέ κρασιών.
Από ροδίτη παράγονται τα λευκά ξηρά κρασιά Π.Ο.Π. Πάτρα, ενώ συμμετέχει στην Π.Ο.Π Αγχίαλος μαζί με το Σαββατιανό, στην Π.Ο.Π. Πλαγιές Μελίτωνα μαζί με το Ασύρτικο και το Αθήρι, ενώ είναι βασική ποικιλία στις Ρετσίνες.
Το Μοσχάτο Αμβούργου είναι μια ερυθρή ποικιλία που καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα την συναντάμε στην Κεντρική Ελλάδα και ιδιαίτερα στην περιοχή του Τυρνάβου όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή καθημερινών κρασιών, ευρείας κατανάλωσης αλλά και για την παραγωγή τσίπουρου.
Τα κρασιά έχουν απαλό κόκκινο χρώμα, ελαφρύ σώμα, χαμηλή οξύτητα και έντονα, ευχάριστα αρώματα γαρύφαλλου και κόκκινων φρούτων. Γενικότερα δίνει απλά ερυθρά, ροζέ αλλά και γλυκά κρασιά, προσιτά στον καταναλωτή, χωρίς πολυπλοκότητα και δυνατότητα παλαίωσης. Πολλές φορές συμμετέχει σε χαρμάνια για να προσδώσει αρωματική ένταση.
Το Μούχταρο είναι μια σπάνια ερυθρή ποικιλία, η οποία εντοπίζεται στην Βοιωτία και συγκεκριμένα στην κοιλάδα των Μουσών. Χαρακτηριστικό αυτής της ποικιλίας είναι οι χαμηλές αποδόσεις, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί από τους παραγωγούς. Τα τελευταία χρόνια όμως γίνεται σημαντική προσπάθεια, κυρίως από το Κτήμα Μουσών για την αναβίωση και την αξιοποίηση της.
Τα κρασιά από Μούχταρο εμφανίζουν σχετικά υψηλή οξύτητα, μαλακές τανίνες και αρώματα μαύρων και κόκκινων φρούτων, βοτάνων και φυτικότητας. Οι δυνατότητες παλαίωσης κρασιών από Μούχταρο, εξερευνώνται ακόμα.
Η Νεγκόσκα είναι ερυθρή ποικιλία του βορειοελλαδίτικου αμπελώνα. Καλλιεργείται κυρίως στην περιοχή του Κιλκίς σε έκταση περίπου 70 εκταρίων. Συμμετέχει μαζί με το ξινόμαυρο στους οίνους ΠΟΠ Γουμένισσα.
Πρόκειται για ποικιλία που απαντάται συνήθως σε χαρμάνια και σπάνια οινοποιείται μονη της. Δίνει βαθύχρωμα, υψηλόβαθμα κρασιά με μέτρια οξύτητα και τανίνες. Τα αρώματα της θυμίζουν φρούτα του δάσους, σοκολάτα και κανέλα.
Η Ρομπόλα είναι λευκή, γηγενής ποικιλία που κυριαρχεί στα Ιόνια νησιά αλλά συναντάται και σε περιοχές της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας.
Η ποικιλία μπορεί να δώσει κρασιά με υψηλή οξύτητα, μέτριο αλκοόλ, μέτριο σώμα και αρώματα εσπεριδοειδών, ροδάκινου, λουλουδιών με νότες ορυκτότητας. Οι δυνατότητες παλαίωσης εξερευνώνται ακόμα. Η ποικιλία ευδοκιμεί σε άγονα εδάφη και υψηλό υψόμετρο, έτσι τα καλύτερα κρασιά έρχονται από τους πιο ορεινούς αμπελώνες στο νησί της Κεφαλονιάς.
Η Ρομπόλα δίνει τα λευκά ξηρά κρασιά Π.Ο.Π. Ρομπόλα Κεφαλληνιάς. Πολλές φορές αναμιγνύεται με άλλες ποικιλίες όπως η Μοσχατέλλα και το Τσαούσι.
Το Σαββατιανό είναι μια από τις πιο πολυφυτεμένες ποικιλίες του Ελληνικού αμπελώνα που προτιμά τις σχετικά ζεστές περιοχές. Λόγω της μεγάλης συμμετοχής του σε κρασιά μαζικής παραγωγής και στις ρετσίνες, το Σαββατιανό απαξιώθηκε από πολλούς καταναλωτές και παραγωγούς. Τα τελευταία χρόνια όμως με σωστή δουλειά τόσο στο αμπέλι όσο και στο οινοποιείο το Σαββατιανό αρχίζει να ξεδιπλώνει την δυναμικής του. Οι περισσότερες προσπάθειες εντοπίζονται στην περιοχή της Αττικής όπου το Σαββατιανό κυριαρχεί στους αμπελώνες.
Το συναντάμε μόνο του αλλά και σε χαρμάνια με άλλες ποικιλίες όπως ο Ροδίτης. Τα καλύτερα κρασιά από Σαββατιανό είναι πολύ ευχάριστα κρασιά που εμφανίζουν αρώματα εσπεριδοειδών, ροδάκινου, βερίκοκου και μπανάνας με μέτρια οξύτητα και μέτριο σώμα, που συνήθως πίνονται νεαρά όσο διατηρούν την φρεσκάδα τους ενώ συναντάμε και κάποια καλά δείγματα κρασιών που έχουν ζυμώσει ή ωριμάσει σε δρύινα βαρέλια. Οι δυνατότητες παλαίωσης του Σαββατιανού εξερευνώνται ακόμα και δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι τα κρασιά μπορούν να εξελιχθούν για αρκετά χρόνια στην φιάλη.
Το Σαββατιανό συμμετέχει μαζί με τον Ροδίτη στην Π.Ο.Π. Αγχίαλος, είναι βασικό συστατικό σε πολλούς οίνους Π.Γ.Ε. της Αττικής αλλά και ολόκληρης της Στερεάς Ελλάδας. Αποτελεί επίσης και την βασική ποικιλία για την παραγωγή των Οίνων κατά Παράδοση Ρετσίνα (που ανήκουν στην κατηγορία Π.Γ.Ε.).
Το Ξινόμαυρο είναι η πιο ευγενής γηγενής ποικιλία της Βορείου Ελλάδος. Με τις φυτεύσεις του να αυξάνονται συνεχώς έχει εξαπλωθεί και σε άλλες περιοχές όπως η Ήπειρος, η Θεσσαλία και η Στερεά Ελλάδα. Χαρακτηριζέται ως πολυδυναμική ποικιλία γιατί μπορεί να δώσει πολλά διαφορετικά στυλ κρασιών, ερυθρά, ροζέ, αφρώδη, αλλά και λευκά Gris de noir.
Σταφύλι Ξινόμαυρου
Το όνομα του προέρχεται από τις λέξεις ξινό και μαύρο. Είναι δύσκολο στην καλλιέργεια αλλά και στην οινοποίηση. Δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα από αμπελώνες με χαμηλή στρεμματική απόδοση.
Γενικότερα ένα Ξινόμαυρο εμφανίζει μέτριο προς απαλό χρώμα, μέτριο προς υψηλό αλκοόλ, υψηλή οξύτητα και υψηλό επίπεδο τανινών. Τα αρώματα του θυμίζουν ντομάτα, ελιά, κόκκινα και μαύρα φρούτα αλλά και κάποια άνθη όταν είναι νεαρά που πλαισιόνονται από αρώματα μαρμελάδας, γης και μελιού όσο τα κρασιά παλαιώνουν. Έχει μεγάλη δυνατότητα παλαίωσης λόγω της υψηλής του οξύτητας και του υψηλού επιπέδου τανινών.
Στην περιοχή της Νάουσας συναντάμε δύο διαφορετικά στυλ κρασιών από Ξινόμαυρο. Τα ‘ παραδοσιακά’ όπου το χρώμα είναι πιο ελαφρύ, με υψηλό επίπεδο τανινών και στα αρώματα υπερισχύουν τα φυτικά. Τα πιο μοντέρνα κρασιά εμφανιζουν πιο βαθύ χρώμα, πιο μαλακές τανίνες, υψηλοτερο αλκοόλ, με τα φρουτώδη αρώματα να τονίζονται και τα αρώματα δρυός να είναι πιο εμφανή. Με όποιο τρόπο και να οινοποιηθούν τα κρασιά χρειάζονται χρόνο για να ωριμάσουν πριν καταναλωθούν.
Πολύ συχνά το Ξινόμαυρο αναμιγνύεται με άλλες ποικιλίες όπως το Syrah και το Merlot, δίνοντας πιο ‘έυκολα΄ κρασιά με λιγότερο επιθετικές τανίνες αλλά και έντονο αρωματικό χαρακτήρα.
Το Ξινόμαυρο δίνει τα μονοποικιλιακά κρασιά Π.Ο.Π Νάουσα και Π.Ο.Π Αμύνταιο και συμμετέχει μαζί με την Νεγκόσκα στην Π.Ο.Π. Γουμένισσα και μαζί με το Κρασάτο και το Σταυρωτό στην Π.Ο.Π. Ραψάνη.
Το Chardonnay είναι μια από τις πιο πολυφυτεμένες λευκές ποικιλίες σε όλο τον κόσμο. Προέρχεται από την περιοχή της Βουργουνδίας στην Γαλλία και παίρνει το όνομα του από το ομώνυμο χωριό στο Macon. Καλλιεργείται πλέον σε όλες τις οινοπαραγωγικές περιοχές του Νέου Κόσμου με κυριότερες την Καλιφόρνια και την Αυστραλία αλλά και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία.
Ευδοκιμεί τόσο σε περιοχές με ψυχρό κλίμα όσο και σε περιοχές με ζεστό κλίμα, δίνοντας πολλά διαφορετικά στυλ κρασιών από φθηνά κρασιά μαζικής παραγωγής μέχρι εξαιρετικά κρασιά σε πολύ υψηλές τιμές. Στις πιο ψυχρές περιοχές δίνει κρασιά με μέτριο σώμα, υψηλή οξύτητα και αρώματα πράσινου μήλου, αχλαδιού και έντονη μεταλλικότητα. Σε περιοχές με ήπιο κλίμα όπως η νότια Γαλλία, δίνει κρασιά με πιο γεμάτο σώμα, μέτρια προς υψηλή οξύτητα και πιο ‘γλυκά’ αρώματα φρούτων που θυμίζουν εσπεριδοειδή, ροδάκινο και πεπόνι. Σε πιο ζεστές περιοχές, όπως η Καλιφόρνια και η Αυστραλία τα κρασιά εμφανίζουν γεμάτο σώμα, υψηλό αλκοόλ, μέτρια οξύτητα και αρώματα εξωτικών φρούτων όπως μπανάνα και μάνγκο, φυτικότητα, βούτυρο και πολλές φορές αρώματα βανίλιας κα ξηρών καρπών από την ωρίμαση σε δρύινα βαρέλια.
Είναι η ποικιλία που δίνει τα ‘μεγάλα’ λευκά κρασιά της Βουργουνδίας από το πιο ψυχρό Chablis στο βόρειο τμήμα, στο Cote d’ Or στο κεντρικό και στο Macon στο νότιο τμήμα της περιοχής. Στο Chablis, τα κρασιά έχουν υψηλή οξύτητα, είναι αυστηρά, με αρώματα εσπεριδοειδών και μεταλλικότητα όταν είναι νέα, αποκτώντας πολυπλοκότητα και κρεμμώδη υφή όσο παλαιώνουν. Στην νότια πλευρά του Cote d’ Or, στο Cote de Beaune, βρίσκονται τα διάσημα χωριά Puligny-Montrachet, Chassagne-Montrachet και Meursault που παράγουν τα πιο ακριβά κρασιά στον κόσμο από Chardonnay. Είναι κρασιά που χρειάζονται χρόνο για να εξελιχθούν και να αποκτήσουν πολυπλοκότητα. Έχουν πλούσιο σώμα και εμφανίζουν αρώματα φρούτων, ξηρών καρπών, καπνού και μελιού που πολλές φορές έχουν ωριμάσει σε δρύινα βαρέλια. Στο Macon λίγο πριν το Beaujolais βρίσκεται το Pouilly Fuisse, ένα χωριό που παράγει πλούσια Chardonnay με αρώματα ροδάκινου και πεπονιού και πολύ συχνά ξηρών καρπών από την ωρίμανση σε δρύινα βαρέλια.
Λόγω του αυστηρού του χαρακτήρα και της υψηλής οξύτητας σε πιο ψυχρές περιοχές, το Chardonnay χρησιμοποιείται ευρέως στην παραγωγή αφρωδών οίνων με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό της Καμπανίας (Champagne).
Σταφύλι Chardonnay στην Θράκη
Όπως σε όλο τον κόσμο έτσι και στην Ελλάδα, το Chardonnay καλλιεργείται σε όλες τις οινοπαραγωγικές περιοχές από την Θράκη μέχρι την Κρήτη. Δίνει τόσο φρέσκα κρασιά ‘δεξαμενής’ όσο και κρασιά που έχουν ζυμώσει και ωριμάσει σε δρύινα βαρέλια. Το συναντάμε σε μονοποικιλιακά κρασιά αλλά και σε χαρμάνια με άλλες διεθνείς ή Ελληνικές ποικιλίες.