Περιγραφές, φωτογραφίες και πληροφορίες για όλες τις λευκές ποικιλίες που συναντάμε στον ελληνικό αμπελώνα

Αηδάνι

Το Αηδάνι είναι μια λευκή ποικιλία που συναντάται κυρίως στο νησί της Σαντορίνης. Καταλαμβάνει μικρό ποσοστό του αμπελώνα του νησιού και χρησιμοποιείται για να προσδώσει αρώματα τόσο στα ξηρά κρασιά όσο και στα γλυκά Vinsanto.

Αν και παλαιότερα το συναντούσαμε μόνο σε χαρμάνια τα τελευταία χρόνια το Αηδάνι οινοποιείται και μόνο του. Δίνει κρασιά με σχετικά υψηλό αλκοόλ, μέτρια οξύτητα και αρώματα τροπικών φρούτων, βοτάνων και λουλουδιών.

Συμμετέχει στα κρασιά Π.Ο.Π. Σαντορίνη μαζί με το Ασύρτικο και το Αθήρι και κυρίως στα γλυκά αφού τα περισσότερα ξηρά κρασιά σε αυτή την Π.Ο.Π. παράγονται από 100% Ασύρτικο.

Αθήρι

Το Αθήρι είναι μια αρχαία λευκή ποικιλία που καλλιεργείται ευρέως στα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα στην Ρόδο, στις Κυκλάδες και στην Κρήτη αλλά συναντάται και στην Μακεδονία.

Δίνει κομψά, ελαφριά κρασιά με μέτρια οξύτητα, μέτριο αλκοόλ και αρώματα εσπεριδοειδών, πεπονιού και λουλουδιών που πρέπει να καταναλώνονται σχετικά φρέσκα. Στην Ρόδο χρησιμοποιείται για την παραγωγή αφρωδών οίνων που παράγονται με την παραδοσιακή μέθοδο. Συχνά το συναντάμε σε χαρμάνια με άλλες ποικιλίες κυρίως Ελληνικές.

Είναι η βασική ποικιλία στα λευκά κρασιά Π.Ο.Π. Ρόδος στα οποία μπορούν να συμμετέχουν το Ασύρτικο και η Μαλαγουζιά. Συμμετέχει επίσης σε μικρότερα ποσοστά στα κρασιά Π.Ο.Π. Πλαγιές Μελίτωνα μαζί τον Ροδίτη και το Ασύρτικο και Π.Ο.Π. Σαντορίνη μαζί με το Ασύρτικο και το Αιδάνι. Σε μικροποσότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα κρασιά Π.Ο.Π. Χάνδακας-Candia, Π.Ο.Π. Malvasia Χάνδακας-Candia και Π.Ο.Π. Malvasia Σητείας.

Ασύρτικο

Το Ασύρτικο είναι η πιο αναγνωρισμένη Ελληνική λευκή ποικιλία τόσο στο εσωτερικό όσο και εκτός Ελλάδας. Προέρχεται από την Σαντορίνη όπου οι εδαφοκλιματικές συνθήκες ευνοούν την παραγωγή εξαιρετικών ξηρών αλλά και γλυκών κρασιών παγκοσμίου φήμης. Οι δυνατότητες της ποικιλίας αυτής είναι μεγάλες με αποτέλεσμα να καλλιεργείται πλέον σε όλη την Ελλάδα, ενώ αρχίζουν να γίνονται προσπάθειες καλλιέργειας της και σε άλλες οινοπαραγωγικές χώρες όπως η Αυστραλία.

Πρόκειται για μια πολυδυναμική ποικιλία, δίνοντας πολλά διαφορετικά στυλ ξηρών (φρέσκα, παλαιωμένα, από υπερώριμα σταφύλια-Νυχτέρι, αρωματισμένα με ρετσίνα), γλυκών (Vinsanto) αλλά και αφρωδών κρασιών.

Γενικότερα τα κρασιά από Ασύρτικο έχουν υψηλή οξύτητα, υψηλό αλκοόλ, γεμάτο σώμα, πολύπλοκα αρώματα εσπεριδοειδών, πράσινου μήλου, ροδάκινου και ορυκτών όταν είναι φρέσκα που εξελίσσονται σε αρώματα μελιού, κηροζίνης ξηρών καρπών και μανιταριών όσο παλαιώνουν. Στα κρασιά που προέρχονται από την Σαντορίνη, τα αρώματα κηροζίνης και ορυκτών είναι πιο έντονα αντικατοπτρίζοντας έτσι το ηφαιστειογενές έδαφος του νησιού, σε αντίθεση με τα φρουτώδη χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν στα κρασιά εκτός του νησιού. Η ποικιλία εμφανίζει πολύ καλή συνέργεια με τα δρύινα βαρέλια ενώ έχει μεγάλη δυνατότητα παλαίωσης ανεξάρτητα από την χρήση βαρελιού ή όχι, λόγω της πολύ υψηλής οξύτητας. Πολύ συχνά συναντάται σε χαρμάνια με άλλες ποικιλίες τόσο γηγενείς όσο και διεθνείς, συνήθως με έντονα αρωματικά χαρακτηριστικά, όπως η Μαλαγουζιά, το Αιδάνι και το Sauvignon Blanc.

Το Ασύρτικο δίνει τα περίφημα λευκά ξηρά και γλυκά κρασιά Π.Ο.Π. Σαντορίνη, στα οποία μπορούν να συμμετέχουν και το Αθήρι και το Αιδάνι. Συμμετέχει στα λευκά ξηρά Π.Ο.Π. Ρόδος μαζί με το Αθήρι και την Μαλαγουζιά, στα ξηρά Π.Ο.Π. Πλαγιές Μελίτωνα μαζί τον Ροδίτη και το Αθήρι και στα γλυκά Π.Ο.Π. Μονεμβασία-Malvasia και Π.Ο.Π. Malvasia- Paros μαζί με την Μονεμβασιά. Σε μικροποσότητες μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα κρασιά Π.Ο.Π. Χάνδακας-Candia, Π.Ο.Π. Malvasia Χάνδακας-Candia και Π.Ο.Π. Malvasia Σητείας.

Βηλάνα

Η Βηλάνα είναι η πιο πολυφυτεμένη λευκή ποικιλία της Κρήτης. Κυριαρχεί στους αμπελώνες όλου του νησιού, δεν συναντάται όμως συχνά εκτός Κρήτης.

Είναι παραγωγική ποικιλία και μπορεί να δώσει μεγάλες ποσότητες σχετικά ουδέτερων κρασιών. Οξειδώνεται εύκολα οπότε χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο οινοποιείο για να διατηρήσει την φρεσκάδα της. Τα καλύτερα κρασιά έρχονται από αμπελώνες σε υψηλότερο υψόμετρο. Παρουσιάζουν μέτρια οξύτητα, μέτριο αλκοόλ, μέτριο σώμα και μέτρια ένταση αρωμάτων που θυμίζουν εσπεριδοειδή, μήλο, άνθη και βότανα. Τα κρασιά είναι προτιμότερο να καταναλώνονται φρέσκα αν και κάποιοι παραγωγοί πειραματίζονται πιστεύοντας πως η ποικιλία έχει δυνατότητα παλαίωσης. Συχνά την συναντάμε σε χαρμάνια τόσο με γηγενείς όσο και με διεθνείς ποικιλίες.

Δίνει τους λευκούς ξηρούς οίνους Π.Ο.Π. Πεζά, Π.Ο.Π., Χάνδακας-Candia (μπορούν να συμμετέχουν μέχρι 15% Βιδιανό, Ασύρτικο, Θραψαθήρι) και τους Π.Ο.Π. Σητεία (συμμετέχει και το Θραψαθήρι με 30%).

Βιδιανό

Το Βιδιανό είναι λευκή ποικιλία που συναντάται στην Κρήτη κυρίως στους νομούς Ρεθύμνου και Ηρακλείου και πρόκειται για μια από τις πιο αξιόλογες γηγενείς ποικιλίες της περιοχής που αναβίωσε τα τελευταία χρόνια. Οι περισσότεροι παραγωγοί που δραστηριοποιούνται στο νησί οινοποιούν Βιδιανό μόνο του ή σε χαρμάνι με άλλες τοπικές ή διεθνείς ποικιλίες με αποτέλεσμα οι φυτεύσεις να αυξάνονται συνεχώς παρόλες τις δυσκολίες που παρουσιάζει στην καλλιέργεια της.

Παράγει υψηλόβαθμα κρασιά με μέτρια οξύτητα, με πολύπλοκα αρώματα που θυμίζουν ροδάκινο, βερίκοκκο, πεπόνι μέλι και βότανα. Αρχικά τα πρώτα δείγματα ήταν κρασιά ‘δεξαμενής΄, δεν ωρίμασαν δηλαδή σε κανένα στάδιο της παραγωγής σε δρύινα βαρέλια. Υπάρχουν όμως και παραδείγματα κρασιών που αποδυκνύουν ότι η ποικιλία παρουσιάζει καλή συνέργεια με το βαρέλι οδηγώντας σε πολύπλοκα κρασιά με το ποικιλιακό άρωμα να συμπληρώνεται με αυτά της βανίλιας και των μπαχαρικών που πρόερχονται από την δρυ. Αν και οι δυνατότητες παλαίωσης των Βιδιανών εξερευνώνται ακόμα, ωστόσο πιστεύεται ότι έχουν την δυνατότητα να εξελιχθούν για τουλάχιστον 3 με 4 χρόνια στην φιάλη.

Συμμετέχει σε πολύ μικρά ποσοστά στην ΠΟΠ Χάνδακας Candia και στην ΠΟΠ Malvasia Χάνδακας Candia.

Δαφνί

Το Δαφνί είναι μια από τις αρχαιότερες λευκές ελληνικές ποικιλίες που καλλιεργείται στην Κρήτη και κυρίως στην περιοχή του Ηρακλείου. Η ποικιλία είχε σχεδόν εξαφανιστεί την δεκαετία του 80. Η αναβίωση της οφείλεται κυρίως στο Κτήμα Λυραράκη που μελέτησε την ποικιλία και αφιέρωσε μέρος του ιδιόκτητου αμπελώνα στην καλλιέργεια της. Σήμερα μετά από πολλούς πειραματισμούς παράγονται εξαιρετικά κρασιά κάνοντας πολύ κόσμο να μιλά για μια χαρισματική ποικιλία.

Είναι μια όψιμη ποικιλία που όπως υπαγορεύει και το όνομα της, τα κρασιά εμφανίζουν έντονα αρώματα δάφνης αλλά και λευκόσαρκων φρούτων, μέτριο σώμα, μέτριο επίπεδο αλκοόλης και επίγευση γλυκών αρωμάτων. Η δυνατότητα παλαίωσης των κρασιών από Δαφνί εξερευνάτε ακόμα.

Θραψαθήρι

Το Θραψαθήρι είναι μια λευκή ποικιλία που λόγω της αντοχής του στην ξηρασία καλλιεργείται σε όλη την Κρήτη με τα καλύτερα παραδείγματα να έρχονται από την περιοχή του Λασιθίου. Τα κρασιά από Θραψαθήρι εμφανίζουν μέτριο προς γεμάτο σώμα, με μέτρια επίπεδα αρωμάτων που θυμίζουν εσπεριδοειδή και βότανα.

Η ποικιλία χρειάζεται ιδιαίτερα προσεκτική μεταχείριση κατά την οινοποίηση γιατί οξειδώνεται εύκολα. Συμμετέχει στα λευκά κρασιά ΠΟΠ Σητεία μαζί με την Βηλάνα και σε πολύ μικρά ποσοστά στην ΠΟΠ Χάνδακας Candia και στην ΠΟΠ Malvasia Χάνδακας Candia.

Κυδωνίτσα

Η Κυδωνίτσα είναι μια λευκή ποικιλία που καλλιεργείται κυρίως στην περιοχή της Λακωνίας. Αν και ‘ξεχασμένη’ μέχρι πριν λίγα χρόνια βγαίνει δυναμικά στο οινικό προσκήνιο, παράγοντας ευχάριστα κρασιά με αρώματα φρούτων, με χαρακτηριστικό αυτό του κυδωνιού (στο οποίο αφείλεται και το όνομα της ποικιλίας – κυδωνίτσα), μέτρια οξύτητα και μέτριο αλκοόλ.

Συμμετέχει στην παραγωγή των γλυκών κρασιών ΠΟΠ Μονεμβασία-Malvasia.

Λαγόρθι

Το Λαγόρθι είναι μια λευκή ποικιλία που καλλιεργείται στην περιοχή της Αιγιαλείας, στον νομό Αχαίας και ιδιαίτερα στα Καλάβρυτα. Ο τρύγος γίνετε συνήθως στα μέσα του Σεπτέμβρη.

Πρόκειται για ποικιλία με χαμηλό αλκοολικό βαθμό που δεν ξεπερνάει εύκολα τους 11,5% αλκοολικούς βαθμούς. Παράγει κρασιά με έντονα αρώματα φρούτων, κυρίως εσπεριδοειδών, λουλουδιών αλλά και φυτικά, με σχετικά υψηλή οξύτητα και ελαφρύ σώμα.

Μαλαγουζιά

Η Μαλαγουζιά είναι το καλύτερο παράδειγμα για να αποδείξει κανείς την σπουδαιότητα-αναγκαιότητα της αναβίωσης και της ανάδειξης ξεχασμένων Ελληνικών ποικιλιών. Ο Βαγγέλης Γεροβασιλείου ήταν ο πρώτος παραγωγός που άρχισε να πειραματίζεται με την σχεδόν εξαφανισμένη Μαλαγουζιά την δεκαετία το ’90, στον αμπελώνα αλλά και στο οινοποιείο αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες της. Η καταγωγή της φαίνεται να είναι από την Αιτωλοακαρνανία. Τα τελευταία χρόνια όμως καλλιεργείται σε πολλές περιοχές όπως η Αττική, η Εύβοια, η Πελοπόννησος και σε όλη την βόρεια Ελλάδα, έχοντας κερδίσει την προτίμηση τόσο των Ελλήνων όσο και των ξένων καταναλωτών.

Πρόκειται για μια ποικιλία με έντονο αρωματικό χαρακτήρα που θυμίζει εξωτικά φρούτα, εσπεριδοειδή, αρώματα λουλουδιών, πράσινη πιπεριά και βότανα. Παρουσιάζει μέτρια οξύτητα, υψηλό αλκοολικό βαθμό γεμάτο σώμα και εμφανίζει πολύ καλή συνέργια με την δρύ. Τα κρασιά μπορούν να παλαιώσουν για 4-5 χρόνια. Εκτός από τα ξηρά μονοποικιλιακά απο Μαλαγουζιά και τα χαρμάνια με άλλες ποικιλίες αξιόλογα είναι και τα γλυκά κρασιά από αυτή την ποικιλία.