Πληροφορίες γύρω από τον Ελληνικό αμπελώνα και τα κρασιά. Ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες σταφυλιών, οινοπαραγωγικές περιοχές, ζώνες προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης, οίνο παραγωγοί και ιστορία του ελληνικού κρασιού.

Δωδεκάνησα

Από τα Δωδεκάνησα το πιο σημαντικό νησί ως προς την οινοπαραγωγή είναι η Ρόδος και ακολουθεί η Κως. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα Ελληνικά νησιά στα Δωδεκάνησα έχουν σημαντική παρουσία και οι διεθνείς ποικιλίες.Τα τελευταία χρόνια έχει μπει και η Λέρος στον χάρτη των εμφιαλωμένων κρασιών. Οι περιορισμένοι αμπελώνες του νησιού καλύπτονται από τις λευκές ποικιλίες Αθήρι και Μοσχάτο Άσπρο και από τις ερυθρές Μανδηλαριά, Cabernet Sauvignon και Merlot.

Στα Δωδεκάνησα συναντάμε δύο ζώνες Π.Ο.Π. τις Π.Ο.Π. Ρόδος και Π.Ο.Π. Μοσχάτος Ρόδου και τρεις ζώνες Π.Γ.Ε. τις Π.Γ.Ε Αιγαίο Πέλαγος, Π.Γ.Ε Δωδεκάνησος και Π.Γ.Ε. Κως.

Ζάκυνθος

Η αμπελουργική και η οινική ιστορία της Ζακύνθου είναι μακρά καθώς υπάρχουν ιστορικά στοιχεία που μαρτυρούν ότι ήταν ο κύριος σταθμός ανεφοδιασμού με κρασί των πλοίων που ταξίδευαν στη Μεσόγειο. Στο νησί σημειώνεται ιδιαίτερη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια με τα κρασιά της να αρχίζουν να βγαίνουν και εκτός ορίων του νησιού.

Η Ζάκυνθος χαρακτηρίζεται από την καλλιέργεια πολλών διαφορετικών ποικιλιών, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι οι λευκές Γουστολίδι, Σκιαδόπουλο, Μοσχατέλλα, Παύλος και Ρομπόλα και οι ερυθρές Αυγουστιάτης, Μαυροδάφνη και Σκυλοπνίχτης.

Το νησί διαθέτει μια Ονομασία κατά Παράδοση, την ΠΓΕ Βερντέα. Παραδοσιακά τα κρασιά αυτά είχαν βαθύ χρώμα, εσκεμμένη οξείδωση, υψηλό αλκοόλ και υψηλή οξύτητα. Στις μέρες μας το στυλ έχει αλλάξει με σκοπό να είναι πιο προσιτό και πιο εμπορικό στο ευρύ κοινό. Το χρώμα είναι λιγότερο έντονο, το αλκοόλ δεν ξεπερνά το 13,5% και το ποσοστό της οξείδωσης περιορισμένο. Το 2010 θεσπίστηκε άλλη μία Π.Γ.Ε. η Π.Γ.Ε. Ζάκυνθος.

Λευκάδα

Τα κρασιά που παράγονται στην Λευκάδα σπάνια ξεφεύγουν από τα όρια του νησιού και καταναλώνονται σε τοπικό επίπεδο, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Παρόλο που μεγάλη ποσότητα διατίθεται σε χύμα μορφή ωστόσο παράγονται κάποια αξιόλογα κρασιά από την ερυθρή ποικιλία Βερζαμί η οποία καταλαμβάνει περίπου το 80% του συνολικού αμπελώνα. Άλλες ποικιλίες που συναντάμε είναι η λευκές Βαρδέα και η Ρομπόλα και η ερυθρή Merlot που συχνά αναμιγνύεται με το Βερτζαμί. Τα λευκά κρασιά παράγονται κυρίως στο νότιο τμήμα του νησιού και τα ερυθρά στο κεντρικό. Το νησί διαθέτει την Π.Γ.Ε. Λευκάδα.

Κέρκυρα

Η Κέρκυρα παρόλο που είναι το μεγαλύτερο νησί των Ιωνίων νήσων, δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο αμπελουργικό ενδιαφέρον.  Τα κρασιά που παράγονται διατίθενται περισσότερο σε χύμα μορφή και τα λιγοστά εμφιαλωμένα κρασιά καταναλώνονται σε τοπικό επίπεδο.

Οι αμπελώνες, που βρίσκονται κυρίως στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, κατακλύζονται από  λευκές ποικιλίες με επικρατέστερες τον Κακοτρύγη και την Ρομπόλα ενώ από ερυθρές  συναντάμε το Πετροκόριθο και το Cabernet Sauvignon. Το νησί διαθέτει δύο Π.Γ.Ε., την Π.Γ.Ε Κέρκυρα και την Π.Γ.Ε. Χαλικούνα.

Κεφαλονιά

O αμπελώνας της Κεφαλονιάς καταλαμβάνει έκταση 300 εκταρίων, καθιστώντας τη το σημαντικότερο νησί από τα Επτάνησα τόσο από πλευράς καλλιεργήσιμης έκτασης και παραγωγής όσο και από πλευράς ποιότητας. Η παραγωγή του νησιού στηρίζεται στις γηγενείς ποικιλίες. Η πιο σημαντική από αυτές είναι η λευκή Ρομπόλα, της οποίας οι αμπελώνες βρίσκονται στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές και σε υψόμετρο που φτάνει μέχρι τα 800 μέτρα.

Διαθέτει 3 ζώνες Π.Ο.Π. την Π.Ο.Π. Ρομπόλα Κεφαλληνία για λευκά ξηρά κρασιά, την Π.Ο.Π. Μοσχάτος Κεφαλληνίας για λευκά γλυκά και την Π.Ο.Π. Μαυροδάφνη Κεφαλληνίας για γλυκά ερυθρά. και 3 ζώνες Π.Γ.Ε. τις Π.Γ.Ε. Πλαγιές Αίνου, Π.Γ.Ε. Ματζαβινάτα και Π.Γ.Ε. Μεταξάτα.

Εκτός από τις τρεις ποικιλίες που συμμετέχουν στην παραγωγή των ΠΟΠ Οίνων, σημαντικές είναι επίσης οι λευκές Τσαούσι, που δίνει κρασιά με χαμηλό αλκοόλ και αρώματα που θυμίζουν λεμόνι και πεπόνι, η Μοσκατέλα με σχετικά υψηλό αλκοόλ και αρώματα λουλουδιών και το Γουστολίδι. Οι ποικιλίες αυτές σπάνια απαντώνται σε μονοποικιλιακά κρασιά. Τα ξηρά κόκκινα κρασιά παράγονται κυρίως από Μαυροδάφνη, δεν μπορούν όμως να φέρουν την ένδειξη Π.Ο.Π. Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να γίνονται προσπάθειες με διεθνείς ποικιλίες όπως το Syrah.

Αχαΐα

Οι αμπελώνες της Αχαΐας, που ξεπερνούν σε έκταση τα 5.700 εκτάρια είναι από τους ομορφότερους αμπελώνες όλης της χώρας. Η μορφολογία της περιοχής με τις πλαγιές, τις χαράδρες, τα ποτάμια και την επίδραση του Κορινθιακού κόλπου, δημιουργεί πολλά διαφορετικά μεσοκλίματα και κατά συνέπεια διαφορετικά στυλ κρασιών ακόμα και από τις ίδιες ποικιλίες.

Η Αχαΐα περιλαμβάνει 4 Π.Ο.Π. μία για ξηρά κρασιά και τρεις για γλυκά. Η Π.Ο.Π. Πάτρα όπου παράγονται λευκά ξηρά κρασιά από Ροδίτη καταλαμβάνει πολύ μεγάλη έκταση και τα κρασιά που φέρουν την ένδειξη προέρχονται από τους πιο ορεινούς αμπελώνες. Οι Π.Ο.Π. Μαυροδάφνη Πατρών, Π.Ο.Π. Μοσχάτος Πατρών και Π.Ο.Π Μοσχάτος Ρίου Πατρών όπου παράγονται γλυκά κρασιά από τις ομώνυμες ποικιλίες προέρχονται από πιο πεδινές περιοχές. Στην περιοχή υπάρχουν και πολύ σημαντικές Π.Γ.Ε., η Π.Γ.Ε. Αχαΐα που περιλαμβάνει όλο τον νομό, η Π.Γ.Ε. Πλαγιές Πετρωτού και η Π.Γ.Ε. Πλαγιές Αιγιαλείας. Η σημαντικότερη ίσως από αυτές τις τρεις είναι η ζώνη ΠΓΕ Πλαγιές Αιγιαλείας, ένας χαρισματικός αμπελώνας που φτάνει στα 800 μέτρα υψόμετρο, βρίσκεται έξω από το Αίγιο στις πλαγιές του Παναχαϊκού όρους και του Χελμού.

Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται περισσότερο στην Αχαΐα εκτός από αυτές που συμμετέχουν στις Π.Ο.Π. είναι οι λευκές Λαγόρθι, Μαλαγουζιά, Σιδερίτης, Ασύρτικο, Chardonnay, Sauvignon Blanc, Riesling και οι ερυθρές Μαύρο Καλαβρυτινό, Αγιωργίτικο, Cabernet Sauvignon, Merlot και Syrah. Αξιοσημείωτη είναι η παραγωγή εξαιρετικών ξηρών κρασιών από την ερυθρή ποικιλία Μαυροδάφνη, τα οποία όμως δεν μπορούν να φέρουν την ένδειξη Π.Ο.Π.. Η περιοχή φημίζεται και για την παραγωγή μαύρης σταφίδας.

Μεσσηνία

Οι αμπελώνες της Μεσσηνίας, που βρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της Πελοποννήσου, καταλαμβάνουν έκταση περίπου 2800 εκταρίων. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80 όλη η παραγωγή της περιοχής διατίθοταν σε χύμα μορφή. Αν και μεγάλη ποσότητα κρασιού εξακολουθεί να πωλείται σε χύμα μορφή ωστόσο, τα τελευταία 20 χρόνια σημειώνεται σημαντική ανάπτυξη με την εγκατάσταση παραγωγών με στόχο την παραγωγή ποιοτικών εμφιαλωμένων παραγωγών.

Η Μεσσηνία δεν περιλαμβάνει ζώνη Π.Ο.Π. αλλά διαθέτει τρεις ζώνες Π.Γ.Ε. την Π.Γ.Ε. Μεσσηνία που περιλαμβάνει όλο τον νομό, την Π.Γ.Ε. Τριφυλία και την Π.Γ.Ε. Πυλία. Η περιοχή κυριαρχείται από διεθνείς ποικιλίες με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Cabernet Sauvignon. Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούνται είναι οι λευκές Φιλέρι, Ροδίτης, Ασύρτικο και Chardonnay και οι ερυθρές Αγιωργίτικο, Grenache, Merlot και Cabernet Franc.

Ηλεία

Η Ηλεία, που βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της δυτικής Πελοποννήσου, με 32.300 εκτάρια αμπελώνων, έχει σημειώσει σημαντική αμπελουργική ανάπτυξη τα τελευταία 25 χρόνια. Πρωτοπόρο σε αυτή την προσπάθεια είναι το Κτήμα Μερκούρη, που άρχισε να παράγει εμφιαλωμένα κρασιά με ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία. Οι αμπελώνες βρίσκονται σε σχετικά χαμηλό υψόμετρο που δέχονται την επίδραση των ποταμών Αλφειού και Πηνειού.

Η ποικιλία Refosco που προέρχεται από την Ιταλία καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά στην Ελληνική γη σε αυτή την περιοχή, με ιδιαίτερη επιτυχία από το Κτήμα Μερκούρη. Απόδειξη αυτής της επιτυχίας είναι το γεγονός ότι η ποικιλία στην περιοχή αυτή καλείται ‘Μερκουρέικο’. Άλλη ποικιλία που έχει μεγάλη σημασία είναι η ερυθρή ποικιλία Αυγουστιάτης που μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν ξεχασμένη αλλά τώρα γίνονται σημαντικές προσπάθειες για την αναβίωση της. Άλλες ποικιλίες που χρησιμοποιούνται ευρέως στην περιοχή είναι οι λευκές Ροδίτης, Ρομπόλα, Viognier και Chardonnay και οι ερυθρές Μαυροδάφνη, Αγιωργίτικο, Mourvedre και Cabernet Sauvignon.

Η Ηλεία δεν διαθέτει ζώνη ΠΟΠ, αλλά περιλαμβάνει τρεις ζώνες ΠΓΕ, την Π.Γ.Ε. Ηλεία που περιλαμβάνει όλο τον νομό, την Π.Γ.Ε.Λετρινοί και την Π.Γ.Ε. Πισάτις.

Λακωνία

Η Λακωνία είναι μια περιοχή με πλούσια Οινική ιστορία. Εδώ παραγόταν το περίφημο κρασί Μαλβάζια που ταξίδευε σε όλο τον κόσμο μέσω του λιμανιού της Μονεμβασιάς. Η Λακωνία δεν ακολούθησε την έντονη ανάπτυξη που παρουσίασαν τα τελευταία 30 χρόνια πολλές περιοχές της Πελοποννήσου, παρόλα αυτά κάποιοι φιλόδοξοι παραγωγοί της περιοχής κάνουν σημαντικές προσπάθειες για την ανάδειξη της περιοχής με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Οι αμπελώνες της Λακωνίας, που καταλαμβάνουν έκταση μόλις 710 εκταρίων και αποτελούν ίσως τον μικρότερο αμπελώνα της Πελοποννήσου, κατακλύζονται από Ελληνικές ποικιλίες. Η λευκή ποικιλία Κυδωνίτσα είναι η πιο σημαντική από αυτές. Πρόκειται για μια ποικιλία που δίνει κρασιά με χαμηλό αλκοόλ, μέτρια οξύτητα και έντονα αρώματα φρούτων με κυρίαρχο αυτό του κυδωνιού, όπως δηλώνει και το όνομα της. Άλλες ποικιλίες που συναντάμε είναι οι λευκές Ασύρτικο, Μονεμβασιά, Μαλαγουζιά, Μοσχοφίλερο και Ροδίτης και οι κόκκινες Μαυρούδι και το Αγιωργίτικο.

Η αναβίωση του ιστορικού και διάσημου γλυκού οίνου «Μαλβαζία» επιχειρείται με την αναγνώριση μίας οινοπαραγωγικής περιοχής Π.Ο.Π. η οποία θα αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη της περιοχής. Πρόκειται για τη ζώνη ΠΟΠ Μονεμβασία-Malvasia, όπου παράγονται λευκά γλυκά κρασιά από τις ποικιλίες Μονεμβασιά (σε ποσοστό τουλάχιστον 51%), Ασύρτικο, Ασπρούδες και Κυδωνίτσα. Η περιοχή διαθέτει μία ζώνη Π.Γ.Ε. στην οποία επιτρέπονται κυρίως γηγενείς ποικιλίες.

Αρκαδία

Η Αρκαδία είναι μια περιοχή όπου κυριαρχείται σχεδόν από μία ποικιλία και από την παραγωγή λευκών κρασιών. Τα αμπέλια της Αρκαδίας βρίσκονται κυρίως στο οροπέδιο της Μαντίνειας με υψόμετρο 650μ. στην καρδιά της Πελοποννήσου, όπου η ερυθρωπή ποικιλία Μοσχοφίλερο ωριμάζει πολύ όψιμα, συνήθως στα μέσα του Οκτωβρίου, δίνοντας χαμηλόβαθμα, λευκά, blanc-de-gris, αλλά και ροζέ κρασιά, με έντονο αρωματικό χαρακτήρα. Οι αμπελώνες καλύπτουν περίπου 1.000 εκτάρια, αποτελώντας μια από τις ψυχρότερες αμπελουργικές ζώνες της Ελλάδας, όπου οι συχνά αντίξοες καιρικές συνθήκες του φθινοπώρου μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα της εσοδείας. Λόγω των ξηρών καιρικών συνθηκών στην Αρκαδία έχει αναπτυχθεί η βιολογική καλλιέργεια.

Η Αρκαδία διαθέτει μία ζώνη Π.Ο.Π., την ΠΟΠ Μαντίνεια που εκτείνεται στο κεντρικό-ανατολικό τμήμα της Αρκαδίας. Οι ποικιλίες που χρησιμοποιούνται είναι το Μοσχοφίλερο, με ελάχιστη περιεκτικότητα 85%, και οι Ασπρούδες, παράγοντας λευκά ξηρά κρασιά αλλά και αφρώδη. Εκτός από τους παραγωγούς που εδρεύουν στην Μαντίνεια, υπάρχουν και πολλοί που δραστηριοποιούνται εκτός ζώνης αλλά συνεργάζονται με τους τοπικούς παραγωγούς για την παραγωγή κρασιών Π.Ο.Π Μαντίνεια. Στην περιοχή συναντάμε επίσης την ζώνη Π.Γ.Ε. Αρκαδία που καλύπτει όλον τον νομό και την Π.Γ.Ε. Τεγέα.

Ο χαρακτήρας του Μοσχοφίλερου, με το ελαφρύ αλκοόλ, την υψηλή οξύτητα και τον έντονο αρωματικό χαρακτήρα του έχει οδηγήσει τους οινοπαραγωγούς της ζώνης στην παραγωγή αξιόλογων αφρωδών οίνων. Συχνά το Μοσχοφίλερο αναμιγνύεται με λευκές ποικιλίες προσδίδοντας στα χαρμάνια τον έντονο αρωματικό του χαρακτήρα. Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούνται στην περιοχή είναι οι λευκές Ροδίτης, Gewurtzraminer και Chardonnay, και οι ερυθρές Αγιωργίτικο, Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc και Merlot.