Πληροφορίες γύρω από τον Ελληνικό αμπελώνα και τα κρασιά. Ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες σταφυλιών, οινοπαραγωγικές περιοχές, ζώνες προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης, οίνο παραγωγοί και ιστορία του ελληνικού κρασιού.

Μαυροτράγανο

Σταφύλι Μαυροτράγανου

Σταφύλι Μαυροτράγανου

Το Μαυροτράγανο είναι ερυθρή γηγενής ποικιλία της Σαντορίνης που παίρνει το όνομα του από τις μαύρες και τραγανές ρώγες. Παραδοσιακά παρήγαγε γλυκά ερυθρά κρασιά, αλλά λόγω της ανάπτυξης του τουρισμού τα περισσότερα αμπέλια εκριζώθηκαν. Επανήλθε στο οινικό προσκήνιο, τα τελευταία 15 χρόνια και μετά απο πολλούς πειραματισμούς τόσο στο αμπέλι όσο και στο οινοποιείο, παράγονται πλέον εξαιρετικά κρασιά κερδίζοντας διθυραμβικά σχόλια από Έλληνες και ξένους επαγγελματίες. Παρόλο που καλύπτει πολύ μικρό ποσοστό του αμπελώνα του νησιού, περίπου 100 στρέμματα, αποτελεί ελπίδα για την ανάδειξη του Ελληνικού αμπελώνα, τόσο στην εγχώρια αγορά όσο και στις αγορές του εξωτερικού.

Τα κρασιά που παράγονται έχουν βαθύ χρώμα, πολύπλοκα αρώματα μαύρων φρούτων, σοκολάτας, καφέ, βοτάνων και γης, με υψηλό επίπεδο τανινών αλλά όχι επιθετικών. Αν και οι παραγωγοί εξακολουθούν να πειραματίζονται με την ποικιλία, φαίνεται ότι τα κρασιά έχουν την δυνατότητα να παλαιώνουν και να εξελίσσονται όμορφα στον χρόνο.

Η πρώτη εμφιάλωση ξηρού κρασιού ήρθε από τον Χαρίδημο Χατζηδάκη το 1997. Το 1998 ακολούθησε ένα ακόμα κρασί από το Κτήμα Σιγάλα. Η τάση αυτή συνεχίστηκε και πολλοί παραγωγοί του νησιού παράγουν κρασιά από μαυροτράγανο ενώ σιγά σιγά βγαίνει και εκτός των ορίων του νησιού, στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπως για παράδειγμα στην Μακεδονία.

Οίνοι Π.Ο.Π.

Οίνοι Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης

Σύμφωνα με τη νομοθεσία που ισχύει από το 2009, στην κατηγορία των Οίνων Π.Ο.Π. συμπεριλήφθησαν οι οίνοι που άνηκαν στην κατηγορία ΟΠΕ (Ονομασία Προέλευσης Ελεγχόμενης) και στην κατηγορία ΟΠΑΠ (Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας). ‘Ονομασία Προέλευσης’ σύμφωνα με την νομοθεσία της Ε.Ε. είναι η ονομασία μιας περιοχής ή μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας, που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παραγόμενα κρασιά.

Για να μπορεί ένας οίνος να φέρει στην ετικέτα την ‘Ονομασία Προέλευσης’ πρέπει να πληροί τις παρακάτω υποχρεώσεις:

 Η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά του να οφείλονται κυρίως στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον και στους ανθρώπινους παράγοντες
 Τα σταφύλια από τα οποία παράγεται να προέρχονται αποκλειστικά από την γεωγραφική αυτή ζώνη
 Η παραγωγή του να πραγματοποιείται μέσα στα όρια της γεωγραφικής ζώνης
 Να προέρχεται αποκλειστικά από ποικιλίες αμπέλου που ανήκουν στο είδος Vitis Vinifera.

Θα πρέπει επίσης να φέρει στην ετικέτα του τις παρακάτω υποχρεωτικές ενδείξεις:
– Ονομασία κατηγορίας του αμπελοοινικού προϊόντος
– Ο όρος ‘Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης’
– Πρέπει να φέρει ταινία Ελέγχου
– Ποσότητα του προϊόντος
– Αποκτημένο κατ’ όγκο αλκοολικό τίτλο
– Παρουσία αλλεργιογόνων ουσιών όπως π.χ. SO2
– Ένδειξη προέλευσης (Ελληνικό Προϊόν)
– Ένδειξη του εμφιαλωτή
– Στην περίπτωση αφρώδους οίνου, την περιεκτικότητα σε σάκχαρα
– Αριθμό παρτίδας

Οι προαιρετικές ενδείξεις που μπορούν να φέρουν οι οίνοι Π.Ο.Π. είναι:
– Έτος συγκομιδής (εφόσον τουλάχιστον το 85% των σταφυλιών προέρχονται από το εν λόγω έτος)
– Το όνομα της ποικιλίας (εφόσον έχει παραχθεί σε ποσοστό τουλάχιστον 85% από την εν λόγω ποικιλία) ή των ποικιλιών (πρέπει να έχει παραχθεί 100% από τις εν λόγω ποικιλίες) που έχει παραχθεί το κρασί.
– Η περιεκτικότητα σε σάκχαρα (με εξαίρεση τους αφρώδεις)
– Το κοινοτικό σύμβολο που αναφέρει την Π.Ο.Π.
– Ενδείξεις που αφορούν μεθόδους παραγωγής
– Βιολογικός Οίνος/ Προϊόν βιολογικής γεωργίας
– Ένδειξη της εκμετάλλευσης
– Εμπορικά σήματα
– Τις παραδοσιακές ενδείξεις: Αγρέπαυλη, Αμπέλι, Αμπελώνας, Αρχοντικό, Κάστρο, Κτήμα, Λιαστός, Μετόχι, Μοναστήρι, Νάμα, Ορεινό κτήμα, Ορεινός αμπελώνας, Πύργος.
– Τις παραδοσιακές ενδείξεις: Από διαλεχτούς αμπελώνες, Ειδικά επιλεγμένο (Grande reserve)*, Επιλογή ή Επιλεγμένος (Reserve)**, Οίνος γλυκός φυσικός (vin doux naturel), Οίνος φυσικώς γλυκύς (vin naturellement doux), παλαιωθείς επιλεγμένος (Vieille reserve).

*Οι λευκοί Οίνοι Π.Ο.Π. για να φέρουν την ένδειξη Ειδικά Επιλεγμένος/Grande Reserve πρέπει να έχει ωριμάσει συνολικά δύο έτη, από τα οποία τουλάχιστον δώδεκα μήνες σε δρύινα βαρέλια και τουλάχιστον έξι μήνες στην φιάλη. Τα ερυθρά κρασιά πρέπει να έχουν ωριμάσει συνολικά τέσσερα έτη, από τα οποία τουλάχιστον δεκαοχτώ μήνες σε δρύινα βαρέλια και δεκαοχτώ μήνες στην φιάλη.

**Οι λευκοί Οίνοι Π.Ο.Π. για να φέρουν την ένδειξη Επιλεγμένος/Reserve πρέπει να έοχυν ωριμάσει συνολικά ένα έτος, από το οποίο τουλάχιστον έξι μήνες σε δρύινα βαρέλια και τουλάχιστον τρεις μήνες στην φιάλη. Τα ερυθρά κρασιά πρέπει να έχουν ωριμάσει συνολικά δύο έτη, από τα οποία ένα τουλάχιστον σε δρύινα βαρέλια και έξι μήνες στην φιάλη.

Ντεμπίνα

Η Ντεμπίνα είναι γηγενής ποικιλία της Ηπείρου και ιδιαίτερα στην περιοχή της Ζίτσας. Αγαπά τα ψυχρά και σπάνια συναντάται σε άλλες περιοχές. Αν και είναι ευοξείδωτη, ωστόσο με ιδιαίτερη φροντίδα στο οινοποιείο μπορεί να δώσει αξιόλογα κρασιά.

Δίνει κρασιά με σχετικά χαμηλό αλκοόλ, δροσερή οξύτητα με αρώματα μήλου, αχλαδιού και εσπεριδοειδών που είναι προτιμότερο να καταναλώνονται φρέσκα. Είναι η ποικιλία που δίνει τα λευκά ξηρά αλλά και αφρώδη κρασιά Π.Ο.Π. Ζίτσα.

ΠΟΠ Γουμένισσα

Η Π.Ο.Π Γουμένισσα βρίσκεται στον νομό Κιλκίς, γύρω από την ομόνυμη πόλη, στις ανατολικές παρυφές του όρους Πάικου, καταλαμβάνοντας έκταση περίπου 350 εκτάριων αμπελώνων. Περιλαμβάνει αμπελώνες των περιοχών Γουμένισσα, Φυλιριά, Στάθη, Γοργόπη, Κάρπη, Γρίβα, Πενταλόφο, Πολυπέτρο και Γερακώνα. Τα πρώτα εμφιαλωμένα κρασιά αυτής της ζώνης διατίθονταν στην τοπική αγορά.  Αν και δραστηριοποιούνταν ήδη αξιόλογοι παραγωγοί στην περιοχή, η αναγνωρισιμότητα των κρασιών αυτών ήρθε με την εγκατάσταση του οινοποιείου της οικογένειας Μπουτάρη, που έχοντας πανελλαδικό δίκτυο διάθεσης κρασιών έκανε γνωστή την δυναμική της περιοχής σε όλη την χώρα.

Οι ποικιλίες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των Π.Ο.Π. Γουμένισσα είναι το Ξινόμαυρο και η Νεγκόσκα η οποία πρέπει να συμμετέχει τουλάχιστον 20 % στο χαρμάνι . Γίνεται συνοινοποίηση των δύο ποικιλιών και το κρασί πρέπει να ωριμάσει τουλάχιστον για 12 μήνες σε δρύινα βαρέλια. Τα κρασιά εμφανίζουν σχτικά βαθύ χρώμα, μέτριο προς υψηλό αλκοόλ και μέτρια προς υψηλή οξύτητα. Τα τυπικά ποικιλιακά αρώματα του Ξινόμαυρου όπως η ντομάτα και τα κόκκινα φρούτα συμπληρώνονται από αυτά της σταφίδας και της σοκολάτας που οφείλονται στην παρουσία της Νεγκόσκας. Τα κρασιά έχουν την δυνατότητα να παλαιώνουν για αρκετά χρόνια.

Μοσχόμαυρο

Το Μοσχόμαυρο είναι μια ερυθρή ποικιλία που καλλειεργείται κυρίως στην Μακεδονία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Κοζάνης.  Δίνει ελαφριά κόκκινα κρασιά, με μέτριας έντασης  χρώμα, δροσερή οξύτητα, μαλακές τανίνες  και ευχάριστα αρώματα που θυμίζουν μοσχάτο, κόκκινα φρούτα και γλυκά μπαχαρικά. Συνήθως αναμιγνύεται μέ άλλες ποικιλίες, όπως το Ξινόμαυρο.

Πλυτό

Το Πλυτό είναι λευκή ποικιλία που καλλιεργείται στην Κρήτη και κυρίως στην περιοχή του Ηρακλείου ενώ υπάρχουν και κάποιες φυτέυσεις στην ανατολική Κρήτη. Μπαίνει δυναμικά στον αμπελουργικό χάρτη του νησιού καλλιεργούμενη κυρίως από τους παραγωγούς που δραστηριοποιούνται στο Ηράκλειο.

Δίνει κρασιά με υψηλό αλκοολικό βαθμό, μέτρια οξύτητα και ευχάριστα αρώματα φρούτων, κυρίως εσπεριδοειδών. Πολύ συχνά συναντάται σε χαρμάνι με άλλες τοπικές ποικιλίες.

ΠΟΠ Αμύνταιον

Η Π.Ο.Π. Αμύνταιο βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Φλωρίνης, περιλαμβάνοντας το οροπέδιο του Αμυνταίου και τμήματα των περιοχών του Αετού, του Φιλώτα και του Βαρικού, σε υψόμετρο από 570 έως 750μ. Η περιοχή περιστοιχίζεται από τα βουνά του Βερμίου, του Βίτσι και του Βόρα ενώ σχηματίζονται δύο λίμνες, η Βεγορίτιδα και η λίμνη Πετρών.

Τα κρασιά που φέρουν την ένδειξη Π.Ο.Π. Αμύνταιο μπορεί να είναι ερυθρά ή ροζέ ξηρά, ημίξηρα ή ημίγλυκα αλλά και ξηρά και ημίξηρα ροζέ αφρώδη κρασιά. Η ποικιλία που χρησιμοποιείται είναι το Ξινόμαυρο. Το Αμύνταιο είναι από τις ελάχιστες Π.Ο.Π. όπου η παραγωγή ροζέ κρασιών και αφρωδών οίνων είναι ιδιαίτερα σημαντική.

Τα ερυθρά κρασιά εμφανίζουν μέτριας έντασης χρώμα, υψηλή οξύτητα, υψηλό επίπεδο τανινών, αρώματα κόκκινων φρούτων, ντομάτας, ελιάς, νότες λουλουδιών και μπαχαρικών. Τα ροζέ εμφανίζουν αρώματα φράουλας, ντομάτας και λουλουδιών.

Ροδίτης

Ο Ροδίτης είναι μια ερυθρωπή ποικιλία όπου κυριαρχεί στην περιοχή της Αχαΐας αλλά απαντάται σε όλη την Ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι από τις παλαιότερες και πιο πολυφυτεμένες ποικιλίες. Το όνομα της προέρχεται από το ερυθρωπό χρώμα που αποκτά όταν ωριμάσει. Αν και πρόκειται για ερυθρωπή ποικιλία, ωστόσο παράγει λευκά κρασιά. Την συναντάμε με αρκετά διαφορετικά ονόματα, όπως Αλεπού και Τουρκοπούλα, με τα καλύτερα κρασιά να προέρχονται από τον Ροδίτη Αλεπού.

Οι καλύτεροι Ροδίτες που προέρχονται από αμπελώνες χαμηλών στρεμματικών αποδόσεων και σε σχετικά υψηλό υψόμετρο, εμφανίζουν μέτριο σώμα, μέτριο επίπεδο αλκοόλης, ζωηρή οξύτητα και αρώματα εσπεριδοειδών, μήλων, πεπονιού αλλά και ορυκτών. Τα περισσότερα κρασιά είναι κρασιά ΄δεξαμενής΄ δεν έχουν δηλαδή ωριμάσει σε κάποιο στάδιο της παραγωγής τους σε δρύινα βαρέλια. Πολλές φορές ο Ροδίτης αναμιγνύεται με άλλες ποικιλίες όπως το Σαββατιανό και το Μοσχοφίλερο αλλά και με κάποιες ερυθρές για την παραγωγή ροζέ κρασιών.

Από ροδίτη παράγονται τα λευκά ξηρά κρασιά Π.Ο.Π. Πάτρα, ενώ συμμετέχει στην Π.Ο.Π Αγχίαλος μαζί με το Σαββατιανό, στην Π.Ο.Π. Πλαγιές Μελίτωνα μαζί με το Ασύρτικο και το Αθήρι, ενώ είναι βασική ποικιλία στις Ρετσίνες.

Μοσχάτο Αμβούργου

Το Μοσχάτο Αμβούργου είναι μια ερυθρή ποικιλία που καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα την συναντάμε στην Κεντρική Ελλάδα και ιδιαίτερα στην περιοχή του Τυρνάβου όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή καθημερινών κρασιών, ευρείας κατανάλωσης αλλά και για την παραγωγή τσίπουρου.

Τα κρασιά έχουν απαλό κόκκινο χρώμα, ελαφρύ σώμα, χαμηλή οξύτητα και έντονα, ευχάριστα αρώματα γαρύφαλλου και κόκκινων φρούτων. Γενικότερα δίνει απλά ερυθρά, ροζέ αλλά και γλυκά κρασιά, προσιτά στον καταναλωτή, χωρίς πολυπλοκότητα και δυνατότητα παλαίωσης. Πολλές φορές συμμετέχει σε χαρμάνια για να προσδώσει αρωματική ένταση.

ΠΟΠ Πλαγιές Μελίτωνα

Η ΠΟΠ Πλαγιές Μελίτωνα βρίσκεται στη χερσόνησο της Σιθωνίας, το μεσαίο πόδι της Χαλκιδικής. Οι αμπελώνες βρίσκονται στις δυτικές πλαγιές του όρους Μελίτων, σε υψόμερο 100 – 350 μέτρων και στα όρια της περιοχής Νέου Μαρμαρά. Οίνοι Π.Ο.Π. Πλαγιές Μελίτωνα παράγονται μόνο από το Πόρτο Καρράς.

Τα λευκά κρασιά στην ζώνη παράγονται από Ασύρτικο, Αθήρι και σε μικρότερη αναλογία Ροδίτη και είναι συνήθως απλά κρασιά με ευχάριστα φρουτώδη αρώματα και μέτριο σώμα. Τα ερυθρά παράγονται από Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc και Λημνιό. Ο συνδυασμός των τριών ερυθρών ποικιλιών έχει ως αποτέλεσμα κρασιά με βαθύ χρώμα, αρώματα μαύρων και κόκκινων φρούτων, φυτικότητα και μπαχαρικών, μέτρια οξύτητα και γεμάτο σώμα.