Πληροφορίες γύρω από τον Ελληνικό αμπελώνα και τα κρασιά. Ελληνικές και διεθνείς ποικιλίες σταφυλιών, οινοπαραγωγικές περιοχές, ζώνες προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης, οίνο παραγωγοί και ιστορία του ελληνικού κρασιού.

ΠΟΠ Μαυροδάφνη Πατρών

Η Π.Ο.Π. Μαυροδάφνη Πατρών βρίσκεται στην περιοχή της Πάτρας, στο βόρειο-κεντρικό τμήμα της Αχαΐας όπου ευδοκιμεί η ερυθρή ποικιλία Μαυροδάφνη παράγοντας τον δημοφιλέστερο ελληνικό ερυθρό γλυκό οίνο. Οι περιοχές που καλύπτει η ζώνη είναι τα Βραχναίικα, Δύμη, Λαρισσό, Μεσσάτιδα, Παραλία, Φαρρών, Ωλένια, Ρίο, Μόρβη. Σημαντικό ρόλο, στην καθιέρωση αυτών των κρασιών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έχει παίξει η εταιρεία Achaia Clauss και ο ιδρυτής της Γουστάβος Κλάους.

Για την παραγωγή των κρασιών επιτρέπεται εκτός από την Μαυροδάφνη και η χρήση Κορινθιακής σταφίδας (μέχρι 49%) που όμως δεν χρησιμοποιείται για τα κρασιά υψηλής ποιότητας. Τα κρασιά που παράγονται είναι γλυκά, τα οποία προκύπτουν είτε από λιαστά σταφύλια είτε (συχνότερα) με ενίσχυση του γλεύκους με αλκοόλη. Πρέπει να έχουν παλαιώσει τουλάχιστον ένα έτος σε δρύινα βαρέλια χωρητικότητας έως 1.000 λίτρα. Κρασιά που έχουν παραμείνει 2 έτη σε βαρέλια και 1 στη φιάλη μπορούν να φέρουν την ένδειξη Reserve ενώ εάν έχουν παλαιώσει για 7 χρόνια (τουλάχιστον 3 σε βαρέλι και 3 σε φιάλες) μπορούν να λέγονται Grand Reserve.

Η ζώνη αυτή χαρακτηρίζεται από κρασιά δύο ταχυτήτων, από την μια πλευρά δημιουργούνται εξαιρετικά κρασιά που αποτυπώνουν τις δυνατότητες της ποικιλίας και ξεδιπλώνουν τον πολύπλοκο χαρακτήρα μετά από μακρόχρονη παλαίωση και από την άλλη κρασιά ευρείας κατανάλωσης και μαζικής παραγωγής πολύ μέτριας ποιότητας. Οι καλύτερες Μαυροδάφνες έχουν βαθύ χρώμα, μέτρια οξύτητα, αρώματα κερασιού, αποξηραμένων φρούτων, μπαχαρικών και δάφνης όταν είναι φρέσκα που εξελίσσονται σε ξηρά σύκα, καφέ, σοκολάτα και καραμέλα όσο παλαιώνουν ενώ έχουν πολύ μεγάλη δυνατότητα παλαίωσης.

ΠΟΠ Μοσχάτος Πατρών

Η ζώνη Π.Ο.Π. Μοσχάτος Πατρών βρίσκεται στην περιοχή της Πάτρας στην Αχαΐα. Περιλαμβάνει σχετικά πεδινούς αμπελώνες στις περιοχές Βραχναίικα, Δύμη Λαρισσού, Μεσσάτιδα, Παραλία, Ρίο, Φαρρά και Ωλενία.

Τα κρασιά παράγονται από την ποικιλία Μοσχάτο άσπρο, την ευγενέστερη ποικιλία από την οικογένεια των Μοσχάτων. Είναι λευκά κρασιά τα οποία μπορεί να είναι είτε φυσικώς γλυκείς (vin naturellement doux) είτε φυσικοί γλυκείς (vin doux naturel – vin de liqueur). Αν για την παραγωγή των κρασιών αξιοποιούνται μόνο σταφύλια από ιδιόκτητα αμπέλια, χαμηλής στρεμματικής απόδοσης, μπορούν να φέρουν την ένδειξη ‘από διαλεκτούς αμπελώνες’ (grand cru).

Τα κρασιά αυτά συνήθως εμφανίζουν μέτρια οξύτητα, με αρώματα τριαντάφυλλου, άνθεων και φλουδών εσπεριδοειδών όταν είναι φρέσκα, που εξελίσσονται σε αρώματα αποξηραμένων φρούτων, μαρμελάδας, σταφίδων και μελιού με δυνατότητα παλαίωσης.

Sauvignon Blanc

Το Sauvignon Blanc είναι δημοφιλής λευκή ποικιλία που προέρχεται από την Γαλλία ενώ συναντάται σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Στην Γαλλία καλλιεργείται ευρέως στην κοιλάδα του Λίγηρα με τις περιοχές του Pouilly Fume και του Sancerre να ξεχωρίζουν για την ποιότητα των κρασιών τους και στο Μπορντώ όπου αναμιγνύεται με το Semillon. Η άλλη περιοχή που φημίζεται για τα Sauvignons είναι το Marlborough στην Νέα Ζηλανδία. Εκτός από αυτές τις κλασσικές περιοχές η ποικιλία χρησιμοποιείται και σε όλες τις κύριες οινοπαραγωγικές χώρες με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Ισπανία, την Καλιφόρνια, την Αυστραλία την Χιλή και την Νότιο Αφρική.

Στις περιοχές που το κλίμα είναι ψυχρό ή εύκρατο, τα κρασιά εμφανίζουν υψηλή οξύτητα, με έντονα φυτικά αρώματα που θυμίζουν πράσινη πιπεριά, γρασίδι και σπαράγγι αλλά και αρώματα φρούτων, όπως φρούτα του δάσους. Στις πιο θερμές περιοχές όπως η Ελλάδα το Sauvignon Blanc εμφανίζει αρώματα φρούτων όπως ροδάκινο και γκρέιπφρουτ, με λιγότερο έντονη φυτικότητα και την οξύτητα να παραμένει σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Στην Καλιφόρνια συναντάμε ένα πιο ‘γεμάτο’ στυλ κρασιού που έχει ωριμάσει σε δρύινα βαρέλια και καλούνται Fume Blanc.

Τα κρασιά από Sauvignon Blanc είναι προτιμότερο να καταναλώνονται σχετικά νεαρά όσο διατηρούν την φρεσκάδα τους, με εξαίρεση τα ‘μεγάλα’ λευκά κρασιά από το Μπορντώ, τα καλύτερα κρασιά από το Sancerre και τα πλούσια Καλιφορνέζικα.

Η ποικιλία αυτή, έχει αγαπηθεί ιδιαίτερα από Έλληνες καταναλωτές αλλά και παραγωγούς. Καλλιεργείται σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας δίνοντας διαφορετικά στυλ κρασιών, ενώ πολύ συχνά αναμιγνύεται με άλλες ποικιλίες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του Ασύρτικου, δίνοντας ευχάριστα, αρωματικά κρασιά, γεμάτα φρεσκάδα.

Cabernet Sauvignon

Το Cabernet Sauvignon είναι μια ερυθρή ποικιλία ίσως με την μεγαλύτερη φήμη και αναγνωρισιμότητα σε όλο τον κόσμο. Είναι η κλασσική ποικιλία που κυριαρχεί στο Haut Medoc του Μπορντώ αλλά και του νέου κόσμου με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα την Napa στην Καλιφόρνια, τις Coonawarra και Margaret River της Αυστραλίας, το Hawkes bay στην νέα Ζηλανδία και τη Colchaqua στην Χιλή.

Στο Μπορντώ αναμιγνύεται κυρίως με την ποικιλία Merlot. Κυριαρχεί στα κρασιά που προέρχονται από την ‘αριστερή όχθη’ όπως καλείται η περιοχή του Haut Medoc και του Graves. Εδώ βρίσκονται τα περίφημα χωριά/Ονομασίες προέλευσης St Estephe, Pauillac, Margaux, St Julien και Pessac Leognan Στην ‘δεξιά όχθη’ , όπου βρίσκεται το Pomerol και το Saint Emillion κυριαρχεί το Merlot στα χαρμάνια.

Δίνει κρασιά γεμάτου σώματος, με σχετικά υψηλή οξύτητα, πλούσιες τανίνες και εμφανίζει πολύ καλή συνέργια με την δρυ. Τα αρώματα του ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή που καλλιεργείται και το κλίμα. Κοινό χαρακτηριστικό είναι το φραγκοστάφυλο και τα μαύρα κεράσια και όταν παλαιώνει σε δρυ το κέδρο και ο καπνός . Στις ψυχρότερες περιοχές όπως στο Μπορντώ τα αρώματα συμπληρώνονται με αυτά της πράσινης πιπεριάς και της μέντας. Σε ζεστότερα κλίματα όπως αυτό της Καλιφόρνιας εμφανίζονται πιο ώριμα αρώματα μαύρων φρούτων αλλά και μαύρης ελιάς. Σε πιο ήπιες περιοχές όπως η Coonawarra της Αυστραλίας τα κρασιά βγάζουν γλυκόριζα και ευκάλυπτο. Τα καλύτερα κρασιά από Cabernet Sauvignon μπορούν να παλαιώσουν και να εξελιχθούν για πολλές δεκαετίες.

Στην Ελλάδα όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, καλλιεργείται ευρέως σχεδόν σε όλες τις οινοπαραγωγικές περιοχές δίνοντας μονοποικιλιακά κρασιά αλλά και χαρμάνια. Στην περιοχή της βόρειας Ελλάδας αναμιγνύεται με Merlot παράγοντας κρασιά επηρεασμένα από αυτά του Μπορντώ. Στην Πελοπόννησο το πιο δημοφιλές χαρμάνι είναι αυτό με το Αγιωργίτικο. Συμμετέχει στα ερυθρά κρασιά Π.Ο.Π. Πλαγιές Μελίτωνα μαζί με το Λημνιό και το Cabernet Franc.

Grenache Rouge

Το Grenache ή Garnacha, είναι η πιο πολυφυτεμένη ερυθρή ποικιλία της Ισπανίας από όπου και προέρχεται. Πρόκειται για ποικιλία που θέλει σχετικά ζεστά κλίματα για να ωριμάσει πλήρων. Καλλιεργείται ευρέως στην περιοχή της Navarra, της Rioja και του Priorat της Ισπανίας. Στην Γαλλία την συναντάμε στον Νότιο Ροδανό και στις Γαλλικές ακτές της Μεσογείου. Είναι διαδεδομένη σε όλες τις χώρες του Νέου κόσμου και ιδιαίτερα στην Αυστραλία και στην Καλιφόρνια.

Πολύ συχνά την συναντάμε σε χαρμάνι με άλλες ποικιλίες με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτά της Rioja και τα λεγόμενα GSM (Grenache-Syrah-Mourvedre) του Ροδανού και της Αυστραλίας, ενώ χρησιμοποιείται ευρέως και για την παραγωγή ροζέ κρασιών.

Δίνει κρασιά με μέτριο χρώμα, υψηλό αλκοόλ, γεμάτο σώμα, μαλακές τανίνες και αρώματα κόκκινων φρούτων όπως φράουλας και σμέουρου, λευκού πιπεριού που εξελίσσονται σε αρώματα πίσσας, καφέ και δέρματος όσο ωριμάζουν.

Η ποικιλία έχει σημαντική παρουσία και στην Ελλάδα όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή κυρίως πολυποικιλιακών κόκκινων αλλά και ροζέ κρασιών. Τα περισσότερα κρασιά έρχονται από την Κρήτη και την Πελοπόννησο.

ΠΟΠ Μοσχάτος Ρίου Πατρών

Η ζώνη Π.Ο.Π. Μοσχάτος Ρίου Πατρών βρίσκεται στα ανατολικά της Πάτρας στην Αχαΐα. Περιλαμβάνει πεδινούς παράκτιους αμπελώνες στην περιοχή του Ρίου.

Τα κρασιά παράγονται από την ποικιλία Μοσχάτο άσπρο, την ευγενέστερη ποικιλία από την οικογένεια των Μοσχάτων. Τα κρασιά είναι λευκά και μπορούν να παράγονται από λιαστά σταφύλια (φυσικώς γλυκείς / vin naturellement doux) είτε με ενίσχυση με αλκοόλη (φυσικοί γλυκείς /vin doux naturel – vin de liqueur). Αν για την παραγωγή των κρασιών αξιοποιούνται μόνο σταφύλια από ιδιόκτητα αμπέλια, χαμηλής στρεμματικής απόδοσης, μπορούν να φέρουν την ένδειξη ‘από διαλεκτούς αμπελώνες’ (vin doux naturel – grand cru).

Τα κρασιά αυτά συνήθως εμφανίζουν μέτρια οξύτητα, με αρώματα εσπεριδοειδών, κυδωνιού, άνθεων και γλυκών μπαχαρικών όταν είναι φρέσκα, που εξελίσσονται σε αρώματα αποξηραμένων φρούτων, μαρμελάδας και μελιού με δυνατότητα παλαίωσης.

Semillon

Το Semillon είναι μια ποικιλία σχετικά εύκολη στην καλλιέργεια και γι αυτό το λόγο καλλιεργείται ευρέως σε όλο τον κόσμο. Προέρχεται από την νοτιοδυτική Γαλλία.

Είναι η πιο πολυφυτεμένη λευκή ποικιλία του Μπορντώ, όπου μαζί με το Sauvignon Blanc και λιγότερο με το Muscadelle, δίνουν τα λευκά κρασιά της περιοχής. Τo Semillon δίνει τα καλύτερα αποτελέσματα του στο Pessac Leognan όπου παράγονται εξαιρετικά ξηρά κρασιά. Λόγω της λεπτή του φλούδας, είναι ευαίσθητο στην ευγενή σήψη με αποτέλεσμα να κυριαρχεί στην περιοχή του Sauternes και του Barsac και να παράγονται κάποια από τα πιο ακριβά και μακροβιότερα γλυκά λευκά κρασιά του κόσμου. Τα γλυκά αυτά κρασιά εμφανίζουν υψηλό αλκοόλ, υψηλή οξύτητα και αρώματα μαρμελάδας, βερίκοκου, μελιού, βανίλιας και ξηρών καρπών.

Όπως και στο Bordeaux, έτσι και στις υπόλοιπες οινοπαραγωγικές περιοχές όπου καλλιεργείται το Semillon, το συναντάμε συχνά σε χαρμάνι μαζί με άλλες ποικιλίες . Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι τα λευκά ξηρά Semillon από την Hunter Valley. Πρόκειται για κρασιά που δεν έχουν περάσει από βαρέλι, με χαμηλό επίπεδο αλκοόλης, τραγανή οξύτητα και αρώματα που αν και στην αρχή είναι ουδέτερα εξελίσσονται σε αρώματα φρούτων, μελιού και ξηρών καρπών όσο παλαιώνουν. Το Semillon καλλιεργείται σε όλη την Αυστραλία αλλά είναι πιο ελαφριά και με πιο φρέσκα αρώματα από αυτά της Hunter Valley.

Γενικότερα η ποικιλία εμφανίζει μέτρια οξύτητα, γεμάτο σώμα και αρώματα εσπεριδοειδών, μελιού και γρασιδιού ενώ έχει την δυνατότητα να παλαιώνει.

Στην Ελλάδα απαντάτε κυρίως στην Βόρειο Ελλάδα. Συνήθως το συναντάμε σε χαρμάνι με άλλες ποικιλίες με συνηθέστερες το Sauvignon Blanc και το Ασύρτικο.

Malbec

Το Malbec είναι μια ερυθρή ποικιλία που προέρχεται από την νοτιοδυτική Γαλλία. Καλλιεργείται ευρέως στην περιοχή του (καλείται και Auxerrois ή Cot) όπου δίνει βαθύχρωμα κρασιά με υψηλό επίπεδο τανινών αρώματα μαύρων φρούτων και δέρματος. Συνήθως αναμιγνύεται με Tannat ή Merlot σε ποσοστό που δεν ξεπερνάει το 30%.

Εκτός από την Γαλλία το Malbec έχει ισχυρή παρουσία στην Αργεντινή, αποτελώντας την πιο πολυφυτεμένη ποικιλία. Δίνει πιο μοντέρνα κρασιά από την Γαλλία, με βαθύ χρώμα, πιο μαλακές τανίνες, υψηλότερο αλκοόλ και έντονα αρώματα ώριμων μαύρων φρούτων μπαχαρικών και λουλουδιών. Και εδώ συχνά το συναντάμε σε χαρμάνια με Cabernet Sauvignon.

Στην Ελλάδα τα κρασιά από Malbec είναι σπάνια.

Merlot

Η πατρίδα της ερυθρής ποικιλίας Merlot είναι το Μπορντώ της Γαλλίας. Την συναντάμε επίσης στην νοτιοδυτική Γαλλία καθώς και σε όλες τις οινοπαραγωγικές χώρες του κόσμου με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα την βόρειο Ιταλία, την Καλιφόρνια, την Ουάσινγκτον, την Χιλή και την Αργεντινή.

Είναι η πιο πολυφυτεμένη ερυθρή ποικιλία του Μπορντώ, συμμετέχοντας σε χαρμάνια με το Cabernet Sauvignon και το Cabernet Franc. Δίνει μαλακά βελούδινα κρασιά που μπορούν να μαλακώσουν το πιο αυστηρό Cabernet Sauvignon. Κυριαρχεί στα κρασιά που προέρχονται από την ‘δεξιά όχθη’, δηλαδή στις περίφημες περιοχές του Pomerol και του Saint Emillion δίνοντας μεγάλα κρασιά που μπορούν να εξελιχθούν για πολλά χρόνια στην φιάλη.

Γενικά το Merlot δίνει κρασιά με έντονο χρώμα και μαλακές τανίνες που ωριμάζουν σχετικά γρήγορα. Τα κρασιά από ζεστές περιοχές, όπως η Καλιφόρνια, έχουν συνήθως υψηλότερο ποσοστό αλκοόλης και γεμάτο σώμα, με ώριμα αρώματα μαύρων φρούτων όπως δαμάσκηνο και βατόμουρο, σοκολάτας τα οποία συμπληρώνονται με αρώματα βανίλιας και ξηρών καρπών από την παλαίωση σε δρύινα βαρέλια. Τα κρασιά από ψυχρότερα κλίματα είναι πιο ‘λεπτά’ εμφανίζοντας μέτριο σώμα και χαμηλότερο αλκοόλ, υψηλότερη οξύτητα, με λιγότερο έντονα τα στοιχεία της δρυός και αρώματα φράουλας κερασιού, βοτάνων και κέδρου.

Στην Ελλάδα όπως και σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες το συναντάμε τόσο σε μονοποικιλιακά κρασιά όσο και σε χαρμάνια με ελληνικές αλλά και άλλες διεθνείς ποικιλίες, σχεδόν σε όλη την χώρα και ιδιαίτερα στην Μακεδονία και στην Πελοπόννησο.

ΠΟΠ Ρομπόλα Κεφαλληνίας

Η Π.Ο.Π. Ρομπόλα Κεφαλληνίας, η οποία παίρνει το όνομα της από την ομώνυμη λευκή ποικιλία, είναι η πιο σημαντική από τις τρείς ζώνες Π.Ο.Π. που διαθέτει το νησί. Οι αμπελώνες που καταλαμβάνουν έκταση περίπου 180 εκταρίων βρίσκονται στο νότιο τμήμα του νησιού στο οροπέδιο των Ομαλών περιλαμβάνοντας τις περιοχές Άγιος Ελευθέριος, Βαλσαμάτα & Φραγκάτα, Επανοχώρι, Μιχάτα και στις δυτικές – νοτιοδυτικές πλαγιές του Αίνου. Το υψόμετρο φτάνει μέχρι τα 800 μέτρα. Η ρομπόλα ευδοκιμεί σε φτωχά, άγονα, εδάφη που οι Ιταλοί ονόμαζαν το κρασί της «Vino di Sasso», δηλαδή «κρασί της πέτρας».

Το έδαφος στην ζώνη Π.Ο.Π.

Το έδαφος στην ζώνη Π.Ο.Π.

Τα κρασιά που φέρουν την ένδειξη Π.Ο.Π. Ρομπόλα Κεφαλληνίας είναι λευκά ξηρά κρασιά. Οι καλύτερες Ρομπόλες, που προέρχονται από του πιο ορεινούς αμπελώνες, έχουν συνήθως υψηλή οξύτητα, μέτριο σώμα, μέτριο αλκοόλ και ευχάριστα αρώματα εσπεριδοειδών, ροδάκινου, άνθεων και μεταλλικότητας. Είναι προτιμότερο να καταναλώνονται φρέσκα όσο διατηρούν την φρεσκάδα τους αν και οι δυνατότητες παλαίωσης τους είναι αντικείμενο πολλών συζητήσεων και πειραματισμών.